محمد اخلاقی
اخلاقی، محمد؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. محمد اخلاقی در سال ۱۳۱۵ ش در شهر سبزوار به دنیا آمد. او در سال ۱۳۳۰ ش به تحصیل دروس حوزوی روی آورد. درباره تحصیلات او پیش از ۱۵ سالگی گزارشی در دست نیست. اخلاقی ابتدا وارد مدرسه علمیه سبزوار شد و برخی از دروس مقدماتی را نزد میرزا اسدالله فاضلی خواند. پس از دو سال حضور در مدرسه علمیه سبزوار، در سال ۱۳۳۲ ش راهی مشهد شد و در آنجا ادبیات را پیش محمدتقی ادیب نیشابوری تکمیل کرد. سپس در درس شرح لمعه میرزا احمد مدرس یزدی حضور یافت. وی در سال ۱۳۳۷ ش رهسپار قم شد و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را پیش شیخ مرتضی حائری یزدی و آقایان سید محمدباقر سلطانی طباطبایی و صدر بلاغی فراگرفت. در درس شرح منظومه ملاهادی سبزواری هم از شاگردان میرزا هاشم تقدیری بود. وی آنگاه به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس خارج آیات امام خمینی، سید کاظم شریعتمداری، میرزا هاشم آملی و سید تقی طباطبایی قمی شرکت کرد (انصاری، ۳۳۳). درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی به احتمال زیاد در سال‌های آغازین دهه ۱۳۴۰ ش و پیش از تبعید امام خمینی به خارج از کشور، در آن درس‌ها شرکت می‌کرده است. اخلاقی در کنار تحصیل در قم، در موسم تبلیغ و با دعوت آیت‌الله شیخ بهاءالدین محلاتی به شیراز می‌رفت و در مسجد مولا در آن شهر به سخنرانی می‌پرداخت (همان). او در سال ۱۳۶۲ ش به سبزوار بازگشت و به اقامه نماز در مسجد جامع آن شهر پرداخت. هم‌زمان به تدریس در مدارس علمیه آن شهر و همچنین تدریس تفسیر قرآن اشتغال داشت. او دی ۵ مهر ۱۳۹۶ درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط عباسعلی مقیسه، در قبرستان عمومی سبزوار به خاک سپرده شد (همان). منابع: انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۶)، «درگذشتگان: آیت‌الله اخلاقی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال ۲۸، شماره ۱۶۷ و ۱۶۸، آذر تا اسفند.