محمد شجاعی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد شجاعی زنجانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۱۹ ش |
| زادگاه | یکی از روستاهای زنجان |
| تاریخ وفات | ۷ دی ۱۳۹۴ |
| محل دفن | حرم حضرت فاطمه معصومه (س)، قم |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام خمینی، آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری، آیت‌الله سید محمد محقق داماد |
| محل تحصیل | حوزه علمیه زنجان، حوزه علمیه قم |
| تألیفات | معاد یا بازگشت به سوی خدا (۲ جلد)، مقالات درباره تزکیه و خودسازی (۳ جلد)، انسان و خلافت الهی (۶ جلد)، اسماء حسنی (یک جلد)، پنج رساله، ملائکه، بقية الله (عج)، خواب و نشان‌های آن، بازگشت به هستی، عروج روح، قیام قیامت، مواقف حشر، تجسم عمل و شفاعت، مرگ تا قیامت، دروس تزکیه، کیمیای وصال، ضیافت حقیقی، رساله محبت |
| سایر | عضو شورای شهر زنجان، نماینده مجلس شورای اسلامی، مبارز با رژیم پهلوی |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارز سیاسی علیه رژیم پهلوی، حمایت از امام خمینی |
| اجتماعی | فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در زنجان |
محمد شجاعی؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. او در سال ۱۳۱۹ ش در یکی از روستاهای زنجان به دنیا آمد. پدرش میرزا علی از روحانیان برجسته زنجان بود که در مناطق و روستاهای محروم به تبلیغ دین می‌پرداخت و مورد وثوق و اعتماد مردم آن مناطق بود. محمد شجاعی دوران ابتدایی را در زادگاهش طی کرد و در سال ۱۳۳۱ ش وارد حوزه علمیه زنجان شد و مقدمات را در آن حوزه خواند. او در سال ۱۳۳۵ ش راهی قم شد و دروس سطح را در حوزه علمیه آن شهر و نزد استادان برجسته فراگرفت. آنگاه در درس خارج فقه امام خمینی و آیات سید کاظم شریعتمداری و سید محمد محقق داماد شرکت کرد[۱]. درباره تاریخ دقیق حضور او در درس امام خمینی گزارشی در دست نیست، ولی با توجه به سال‌های حضور او در قم می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ و آغازین دهه ۱۳۴۰ (پیش از تبعید ایشان به خارج از کشور) در آن درس‌ها حضور می‌یافته است.
وی هم‌زمان با تحصیل، با امضای اعلامیه‌هایی، به حمایت از امام خمینی می‌پرداخت. ازجمله در ۲۷ اسفند ۱۳۴۳ همراه با محصلان زنجانی حوزه علمیه قم در نامه‌ای به امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت، به انتقاد از وضعیت موجود و تبعید «مرجع بزرگ تقلید آیت‌الله‌العظمی خمینی» از کشور پرداخت و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور، آزادی دیگر زندانیان سیاسی و الغای قوانین ضددینی شد[۲]. پس از انتقال امام خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز همراه با جمعی از علما و فضلای زنجانی حوزه علمیه قم، با ارسال نامه‌ای به امام خمینی، ضمن تقبیح دوباره تبعید ایشان از کشور، خرسندی خود را از حضور ایشان در نجف اشرف ابراز کردند و بار دیگر بر بازگشت امام خمینی به کشور تأکید نمودند و «تبعیت از منویات مقدس آن قائد بزرگوار» را در راستای «اهداف عالیه‌ای که به صلاح اسلام و ملت مسلمان ایران» است، دانستند[۳].
شجاعی زنجانی در سال ۱۳۴۶ ش به زنجان بازگشت و به تدریس دروس دینی و تبلیغ دین پرداخت[۴]. او که از شاگردان شناخته‌شده امام خمینی در زنجان به شمار می‌رفت[۵]، در کنار فعالیت‌های علمی ـ تبلیغی، به حمایت از امام خمینی و مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و ازجمله افرادی بود که در انتقال اعلامیه‌ها و متن و نوار سخنرانی‌های امام خمینی و روحانیان مبارز به زنجان و توزیع آن در زنجان و روستاهای اطراف نقش داشت[۶]. پس از رحلت آیت‌الله سید محسن طباطبایی حکیم، در تبلیغ مرجعیت تامه امام خمینی در زنجان می‌کوشید[۷] و در توزیع رساله امام خمینی در زنجان فعال بود[۸]. در آن سال‌ها جلسات تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه با رویکرد سیاسی در مسجد اسحاق میرزا در زنجان برگزار می‌کرد و در آن جلسات با بحث درباره یاران پیامبر (ص) و امام علی (ع) چون مقداد، ابوذر غفاری و میثم تمار، به بیان جان‌فشانی‌های آنان می‌پرداخت. این بحث‌ها در جذب جوانان به آن مسجد نقش زیادی داشت و همین مسائل حساسیت ساواک را برمی‌انگیخت. او همچنین در آن جلسات فتاوای امام خمینی را بیان می‌کرد. به همین دلیل بارها به ساواک احضار شد. تداوم این فعالیت‌ها باعث شد تا در سال ۱۳۵۰ ش در زنجان دستگیر و به تهران منتقل شود[۹]. او پس از آزادی به زنجان بازگشت و به مبارزات سیاسی ادامه داد و از روحانیان محوری در مبارزات مردم زنجان علیه رژیم پهلوی بود[۱۰]. براثر این فعالیت‌ها در سال ۱۳۵۶ بار دیگر دستگیر و زندانی شد. او این بار پس از آزادی ممنوع‌المنبر گردید[۱۱].
شجاعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در کمیته‌های انقلاب اسلامی زنجان پرداخت[۱۲]. او در انتخابات شورای شهر در سال ۱۳۵۸ از طرف مردم زنجان به عضویت شورای مزبور برگزیده شد[۱۳] و در اولین دوره مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه زنجان نامزد نمایندگی شد و توانست با کسب اکثریت آرا به مجلس راه یابد[۱۴]. با اوج‌گیری اختلافات سیاسی در کشور[۱۵]، در اردیبهشت ۱۳۶۱ از نمایندگی مجلس شورای اسلامی استعفا داد[۱۶] و تلاش مردم زنجان در انصراف او از استعفا تأثیرگذار نبود[۱۷]. او پس از استعفا از نمایندگی دیگر به عرصه سیاست بازنگشت[۱۸] و پس از آن در تهران مقیم شد و به تدریس و تألیف پرداخت[۱۹]. به‌خصوص جلساتی را با محوریت بحث‌های عرفان برگزار می‌کرد که مباحث آن جلسات در سال‌های ۱۳۶۳-۱۳۷۰، در قالب کتاب «کیمیای وصال» منتشر شد و آن بحث‌ها از ۱۳۷۸ نیز توسط رادیو قرآن پخش گردید[۲۰].
دیگر تألیفات آیت‌الله محمد شجاعی عبارت است از: کتاب «معاد یا بازگشت به سوی خدا» در دو جلد، کتاب «مقالات درباره تزکیه و خودسازی» در سه جلد، «انسان و خلافت الهی» در شش جلد، «اسماء حسنی» در یک جلد، «پنج رساله»، «ملائکه»، «بقية الله (عج)»، «خواب و نشان‌های آن»، «بازگشت به هستی»، «عروج روح»، «قیام قیامت»، «مواقف حشر»، «تجسم عمل و شفاعت»، «مرگ تا قیامت»، «دروس تزکیه»، «کیمیای وصال»، «ضیافت حقیقی»، و «رساله محبت».[۲۱].
محمد شجاعی در ۷ دی ۱۳۹۴ در تهران درگذشت و پیکرش پس از انتقال به قم و اقامه نماز توسط سید موسی شبیری زنجانی، در صحن شهید مفتح در حرم حضرت فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد[۲۲].
پانویس
- ↑ انصاری، ص۱۴۷
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۳۹-۱۴۱
- ↑ همان، ص۱۸۰-۱۸۱؛ خسروشاهی، ج۳، ص۱۱۰؛ روحانی، ج۱، ص۸۸۲؛ دوانی، ج۵، ص۱۶۷-۱۶۸
- ↑ انصاری، ص۱۴۷
- ↑ بیات، ص۱۹۵
- ↑ شکوری، ص۱۳۳-۱۳۴
- ↑ بیات، ص۲۱۴-۲۱۵
- ↑ شکوری، ص۱۳۵
- ↑ بیات، ص۲۲۶-۲۲۸
- ↑ شکوری، ص۱۳۲-۱۳۳
- ↑ بیات، ص۱۹۶-۱۹۷
- ↑ بیات، ص۴۵۵-۴۵۶
- ↑ نتایج انتخابات شوراهای شهر اعلام شد، ص۱۱
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ص۷۵
- ↑ آیت‌الله شجاعی از اساتید اخلاق و تفسیر، دار فانی را وداع گفت، ص۲
- ↑ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ص۱۲۹
- ↑ بیات، ص۵۲۰
- ↑ آیت‌الله شجاعی از اساتید اخلاق و تفسیر، دار فانی را وداع گفت، ص۲
- ↑ انصاری، ص۱۴۷
- ↑ انتشار درس‌های عرفان آیت‌الله محمد شجاعی، ص۹۶
- ↑ انصاری، ص۱۴۷
- ↑ انصاری، ص۱۴۷
منابع
- آشنایی با مجلس شورای اسلامی، به ضمیمه کارنامه سال اول (۱۳۶۰)، تهران، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- «آیت‌الله شجاعی از اساتید اخلاق و تفسیر، دار فانی را وداع گفت» (۱۳۹۴)، هفته‌نامه افق حوزه، سال چهاردهم، شماره ۴۴۴، ۹ دی.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- «انتشار درس‌های عرفان آیت‌الله محمد شجاعی» (۱۳۸۸)، ماهنامه کتاب دین، شماره ۸۸، آذر.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۴)، «درگذشتگان: آیت‌الله شجاعی زنجانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست‌وششم، شماره ششم، بهمن و اسفند.
- بیات، مسعود (۱۳۸۶)، انقلاب اسلامی در زنجان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خسروشاهی، سید هادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج ۵، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- روحانی، سید حمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی در ایران، ج ۱، بی‌جا، دارالفکر ـ دارالعلم.
- شکوری، ابوالفضل (۱۳۷۳)، «فصل سوم: پالایش نیروها (روند مبارزه در زنجان از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۲)»، فصلنامه یاد، شماره ۳۵ ـ ۳۶، پاییز و زمستان.
- معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان پنجمین دوره قانون‌گذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- «نتایج انتخابات شوراهای شهر اعلام شد» (۱۳۵۸)، روزنامه اطلاعات، ۱۵۹۷۶، ۲۲ مهر.
- نگرش به اولین دوره مجلس شورای اسلامی (۱۳۶۴)، تهران، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.