منصب امامت
منصب امامت، رهبری و خلافت در جامعه از جانب حقتعالی است.
اهمیت و جایگاه منصب امامت
منصب امامت در اصطلاح دینی و کلامی به معنای رهبری دینی و سیاسی جامعه اسلامی که از جانب خداوند تعیین میشود.[۱]
مسئله منصب امامت از مسائل بسیار مهم، اختلافی و بحث برانگیز میان مذاهب اسلامی است برخی از متکلمان اسلامی منصب امامت را از فروع دین و برخی دیگر از متکلمان اسلامی نظیر امامیه آن را از اصول دین میدانند.[۲] امامخمینی نیز در آثار خویش به بحث منصب امامت، جایگاه و عهد الهی بودن آن، پرداخته است.[۳]
وجوب منصب امامت
درباره وجوب و عدم وجوب منصب امامت، مذاهب مختلف اسلامی اقوال و آراء متفاوتی دارند. گروهی نظیر معتزله و خوارج، معتقدند وجوبی بر نصب امامت نیست. گروهی نیز بر وجوب آن تأکید دارند؛ اما در وجوب شرعی و عقلی آن اختلاف دارند.[۴]
امامخمینی منصب امامت را از منصبهای الهی و حکم الهی میداند که انتخاب مردم در آن نقشی ندارد و معتقد است، امامت و خلافت و رهبری جامعه از مناصب الهی و شئون رسالت و نبوت است که اظهار آن لازم و واجب است.[۵] امامخمینی استوار ماندن پایههای دین بعد از پیامبر(ص) و مبتلا نشدن به حاکمان فاسد و جائر، اقتضا دارد که بعد از پیامبر، امامی از جانب حقتعالی نصب شود که دین و آیین الهی را زنده نگه دارد و بر اساس هوای خود عمل نکند، ازاینرو نصب امام ضروری است.[۶]
امامخمینی امامت را یک اصل برخاسته از متن دین برای راهبری جامعه میداند که بدون آن سعادت جامعه تحقق نمییابد. این منصب امامت، از اصل اصول مذهب میباشد؛ زیرا امامت صرفاً یک مقام اعتباری نیست، بلکه یک منصب حقیقی الهی است که پیامبر(ص) از طرف خداوند مأمور به نصب و تصریح به آن میباشد؛ لذا کسی شایسته این مقام است که بتواند وحدت و کثرت را و کثرت را با هم جمع کند. داشتن این مقام معنوی، سبب نصب امام در مقام ظاهری و حکومت است.[۷]
عهد الهی
مفسران اسلامی درباره نصب امامت و مقام آن با استناد به برخی آیات الهی برای منصب امامت شرایطی را بیان کردهاند.[۸] امامخمینی نیز با استناد به آیه «لاینال عهدی الظالمین» به منصب امامت استدلال کرده و در بیان تفسیر «عهد» معتقد است زمامدار بایستی از کمال اعتقادی و اخلاقی برخوردار و عادل باشد و دامنش به معاصی آلوده نباشد، کسی که میخواهد حدود الهی جاری کند، متصدی مال و خرج مملکت باشد نباید گناهکار باشد از این جهت در بعضی روایات برای عدم صلاحیت افرادی که مدتی از عمر خود مشرک بودهاند حظی از منصب امامت نیست.[۹]
پانویس
- ↑ حلی، المسلک فی أصول الدین، ص۲۱۰؛ لاهیجی، گوهر مراد، ص۴۸۰؛ طوسی، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص۳۱۳-۳۱۶.
- ↑ شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۲۴؛ میلانی، الامامیه فی اهم الکتب الکلامیه، ص۲۲؛ جرجانی، شرح المواقف، ج۸، ص۳۴۴؛ سبحانی، بحوث فی الملل والنحل، ج۱، ص۲۹۵-۲۹۶.
- ↑ امامخمینی، الاستصحاب، ص۶۶؛ تعلیقات علی شرح فصوص الحکم ومصباح الانس، ص۱۹۷؛ کشف اسرار، ص۱۰۵-۱۰۸؛ ولایت فقیه، ص۵۳؛ صحیفه امام، ج۲۰، ص۱۱۲.
- ↑ حلّی، کشف المراد، ص۴۹۰؛ بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۷۵؛ مجلسی، حق الیقین، ج۱، ص۳۶؛ تفتارانی، شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۵؛ حمود، ابهی المداد فی شرح مؤتمر علماء البغداد، ج۲، ص۲۹۷.
- ↑ امامخمینی، الاستصحاب، ص۶۶؛ تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۹۷.
- ↑ امامخمینی، کشف اسرار، ص۱۰۵-۱۰۸.
- ↑ امامخمینی، الاستصحاب، ص۶۶؛ تقریرات فلسفه، ج۳، ص۳۵۲؛ تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس، ص۱۹۷؛ کتاب الطهارة، ج۳، ص۴۴۱.
- ↑ طبری، جامع البیان، ج۱، ص۴۱۸-۴۲۰؛ رازی، روض الجنان و روح الجنان، ج۲، ص۱۴۳.
- ↑ امامخمینی، تنقیح الاصول، ج۱ ص۱۷۶-۱۷۷.
منابع
- امامخمینی، سیدروحالله، الاستحصاب، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۵ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الأنس، قم، پاسدار اسلام، ۱۴۱۰ق.
- امامخمینی، سیدروحالله، تقریرات فلسفه امامخمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۵ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، تنقیح الاصول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی،۱۳۸۵ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۹ش.
- امامخمینی، سیدروحالله، کتاب الطهارة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۴۲۷ق.
- امامخمینی، سیدروحالله، کشف اسرار، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، بیتا.
- امامخمینی، سیدروحالله، ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، ۱۳۸۵ش.
- بحرانی، میثم، قواعد المرام فی علم الکلام، قم، مکتبة آیت المرعشی، ۱۴۰۶ق.
- تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، قم، الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق.
- حلی، حسنبنیوسف، کشف المراد، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۳۰ق.
- حلی، جعفربنحسن، المسلک فی اصول الدین، مشهد، نشر قدس رضوی، ۱۳۷۳ش.
- حمود، محمد جمیل، ابهی المدد فی شرح مؤتمر علماء البغداد، بیروت، الاعلمی، ۱۴۲۳ق.
- رازی، ابوالفتوح، روض الجنان و روح الجنان، مشهد، نشر قدس رضوی،۱۳۷۱ش.
- سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل والنحل، قم، موسسه امام صادق(ع)، ۱۴۲۷ق.
- شهرستانی، عبدالکریم، الملل والنحل، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۱۵ق.
- طبری، جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۱۲ق.
- طوسی، محمدبنحسن، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، بیروت، دار الأضواء، ۱۴۰۶ق.
- لاهیجی، عبدالرزاق، گوهر مراد، تهران نشر سایه، ۱۳۸۳ش.
- مجلسی، محمدباقر، حق الیقین، تهران، نشر علمیه اسلامیه، بیتا.
- میلانی، علی، الامامیة فی اهم الکتب الکلامیه، قم، الشریف الرضی، ۱۴۱۳ق.
نویسنده: باقر صاحبی