نامه امام‌خمینی به میخائیل گورباچف‌: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نامه به میخائیل گورباچف''' پیام هدایتگرانه [[امام‌خمینی]] به رهبر [[اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی]] در دعوت به مطالعه [[اسلام]].

==گزارش اجمالی==

پس از سقوط نیکلای دوم آخرین امپراتور روسیه در سال ۱۹۱۷م/ ۱۲۹۵ش کشور اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به جای آن تأسیس شد.<ref>رحمت‌الهی، بررسی سیاسی ـ حقوقی تشکیل و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی (فدرالیسم در شوروی)، ۵۰ ـ ۵۱؛ ایکمن، زندگی گورباچف، ۳۱۲.</ref> شوروی متشکل بود از [[روسیه]] و پانزده جمهوری دیگر که از زمان تأسیس تا زمان انحلال در سال ۱۹۹۱م/ ۱۳۷۰ش بخش بزرگی از شرق [[اروپا]] و شمال آسیا را دربر می‌گرفت و پهناورترین کشور جهان شناخته می‌شد <ref>رامین و دیگران، دانشنامه دانش‌گستر، ۱/۸۰۵.</ref> حکومت شوروی بر اساس اندیشه [[سوسیالیسم]] با گرایش کمونیستی، لنینیستی، پس از استقرار پایه‌های شوروی، مبارزه با [[دین]] و [[مذهب]] را در صدر برنامه‌های خود قرار دارد. در این کشور، دین افیون و موجب عقب‌ماندگی انسان‌ها معرفی شد و تمام تشکیلات از سازمان جوانان حزب و اتحادیه‌های کارگری و آموزشگاه‌ها، از مهد کودک تا دانشگاه‌ها علیه مذهب به فعالیت پرداختند<ref>الکساندر و براکس، مسلمانان شوروی گذشته، حال و آینده، ۸۴ ـ ۸۵؛ مطهری، مجموعه آثار، ۳/۵۸۲ و ۱۵/۶۴۲.</ref> و مراکز دینی بسته و علمای بسیاری کشته شدند؛<ref>الکساندر و براکس، مسلمانان شوروی گذشته، حال و آینده، ۱۵۵ ـ ۱۵۹.</ref> ولی کمونیست‌ها با وجود تبلیغات الحادی و مراقبت بر تربیت کمونیستی در مدارس نتوانستند مذهب را ریشه‌کن کنند و آن را واقعیتی قابل انطباق با جامعه شوروی دانستند و پذیرفتند.<ref>دانکاس، اسلام و مسلمانان در روسیه، ۴۳ ـ ۴۵.</ref> کمونیست‌ها برای ادغام قومیت‌ها و ملیت‌های گوناگون در جامعه شوروی به روش‌های خشونت‌باری دست زدند، به گونه‌ای که هزاران تن به‌ویژه مسلمانان «تاتار» جان خود را از دست دادند.<ref>گورباچف، خاطرات میخائیل گورباچف، ۵۰۲؛ کلاته عربی، امام‌خمینی و رسالت جهانی هدایت تحلیل و بررسی پیام امام‌خمینی به گورباچف، ۱۶۰.</ref>

گورباچف ایدئولوژی و نظام حاکم بر شوروی را در اداره کشور ناتوان یافت و برای برون‌رفت از تنگنا به راهکارهایی موسوم به پروستیکا، بازسازی و اصلاحات اقتصادی و گلاسنوست، اصلاحات مدنی و اجتماعی دست زد.<ref>ایکمن، زندگی گورباچف، ۱۷۲ ـ ۱۷۳.</ref> پاکسازی حزبی و دولتی از عناصر بوروکرات،<ref>ایکمن، زندگی گورباچف، ۱۶۶ ـ ۱۶۸.</ref> کنترل و کاهش تسلیحات هسته‌ای، اجرای فضای باز سیاسی، اصلاح قوانین مدنی درباره زندانیان سیاسی و مسافرت به خارج از کشور، بازنگری در سیاست خارجی شوروی، آزادی صدها تن از زندانیان سیاسی و محدودشدن دایره سانسور<ref>ایکمن، زندگی گورباچف، ۱۷۲ ـ ۱۷۳ و ۱۸۰ ـ ۱۸۱.</ref> از برنامه‌های گورباچف بود. از تأسیس شوروی تا روی کارآمدن گورباچف، رهبر شوروی را شورای عالی حزب تعیین می‌کرد و بیش از یک نامزد در آن شرکت نمی‌کرد و مدت آن نیز نامحدود بود.<ref>گورباچف، خاطرات میخائیل گورباچف، ۳۵ ـ ۳۷.</ref> در سال ۱۹۹۰م/ ۱۳۶۸ش گورباچف به عنوان نخستین رئیس‌جمهور اتحاد جماهیر شوروی انتخاب شد.<ref>گورباچف، خاطرات میخائیل گورباچف، ۱۰۰۸.</ref>

==سیر نگارش نامه==

پیشوایان دینی برای [[هدایت]] و دعوت مردم به دین، گاه از نامه و پیام استفاده می‌کردند. [[سلیمان‌بن‌داوود]] پیامبر خدا(ع) با نامه، ملکه سبأ را به سوی خداوند دعوت کرد<ref>نمل، ۲۸ ـ ۳۰.</ref> و [[پیامبر اکرم(ص)]] پس از [[صلح حدیبیه]] با [[قریش]] در سال ششم هجری سفیرانی را به همراه نامه برای پادشاهان و قدرت‌های بزرگ مجاور خود روانه کرد و آنان را به [[اسلام]] دعوت کرد؛ ازجمله دحیه کلبی را به سوی قیصر روم و عبدالله‌بن‌حذافه سهمی را به سوی خسروپرویز پادشاه [[ایران]] و عمروبن‌امیه ضمیری را به سوی نجاشی پادشاه حبشه فرستاد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۲۰/۳۷۷ و ۳۸۲.</ref> با توجه به زمینه‌های موجود در اتحاد جماهیر شوروی<ref>ادامه مقاله.</ref> امام‌خمینی به تأسی از شیوه یادشده در ۱۱ دی ۱۳۶۷ نامه‌ای به میخائیل گورباچف نوشت.<ref>امام خمینی، صحیفه، ‏۲۱/۲۲۰.</ref> در این تاریخ اتحاد جماهیر شوروی هنوز در اوج قدرت بود، جنگ سرد میان شرق و غرب پایان نیافته بود و [[کمونیسم]] بر مقدرات جمهوری‌های شوروی، حاکم بود؛ ولی نشانه‌های زوال و گسست درونی در این مجموعه نمایان بود.<ref>درویشی، نامه امام‌خمینی به گورباچف، ۲۸ ـ ۲۹.</ref>