سیدمحمدرحیم مرتضوی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سیدمحمدرحیم مرتضوی |
| نسب | فرزند سیدعلی مرتضوی (از روحانیان بهبهان) |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۳ش |
| زادگاه | بهبهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدحسین بروجردی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه بهبهان، حوزه علمیه قم |
| سایر |
|
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارز ضد حکومت پهلوی، از فعالان انقلاب اسلامی |
سیدمحمدرحیم مرتضوی، از شاگردان درس خارج امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
او در ۱۳۰۳ش در بهبهان استان خوزستان متولد شد. پدرش سیدعلی مرتضوی از روحانیان آن سامان بود.
سیدمحمدرحیم دوران ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش طی کرد. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و مقدمات را در بهبهان آموخت. آنگاه راهی قم شد و دروس سطح را نزد میرزا علی‌اکبر مشکینی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی فراگرفت. پس از آن به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی و امام‌خمینی بهره‌مند شد.
وی در اتوبیوگرافی خود که برای مرکز اسناد انقلاب اسلامی ارسال کرده، صرفاً از حضور در درس خارج امام‌خمینی سخن گفته است، بدون اینکه درباره سال‌های حضور یا شرکت در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس سخن بگوید. با استناد به سال بازگشت او به بهبهان (۱۳۳۲ش) می‌توان گفت که در فاصله سال‌های پایانی دهه ۱۳۲۰ تا آن سال، در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام‌خمینی شرکت می‌کرده است.
فعالیت سیاسی و اجتماعی
او پس از رحلت پدرش در ۱۳۳۲ش به بهبهان بازگشت و به تبلیغ و تدریس در آن شهر پرداخت. با استناد به تلگراف علمای بهبهان به امام‌خمینی و آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و سیدکاظم شریعتمداری در ششم آذر ۱۳۴۱ در اعلام حمایت از تلاش‌های مراجع تقلید در الغای تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، می‌توان گفت که او در آن مقطع از روحانیان شاخص بهبهان بود و تا آن زمان سه نامه علیه تصویب‌نامه فوق به مراجع تقلید ارسال کرده بودند. بر اساس یکی از نامه‌ها خطاب به آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی که رونوشت آن نیز به امام‌خمینی و آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری ارسال شده بود، وی همراه با دیگر روحانیان بهبهان، ضمن انتقاد از دولت اسدالله علم، از آن دولت با عنوان «دولت قانون‌شکن» نام برد.[۱] در آبان ۱۳۴۳ و پس از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور نیز همراه با روحانیان بهبهان در نامه‌ای به «ساحت مقدس حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای حاج‌آقا روح‌الله خمینی»، نگرانی خود را از تبعید ایشان به خارج از کشور و محرومیت حوزه علمیه قم از فیض «آن قائد عظیم‌الشأن» ابراز کردند و آن تبعید را نتیجه «دفاع از حریم مقدس قرآن و اسلام» دانستند و سپس از مردم ترکیه خواستند «مقدم میهمان عزیز خود را محترم شمرده از تجلیل نسبت به آن زعیم عالی‌قدر خودداری نکنند».[۲] آنان سپس در نامه‌ای به آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، خواستار اقدام عملی مرجعیت در مقابله با آن اقدام شدند.[۳]
او پس از شهادت سیدمصطفی خمینی، همراه با جمعی از روحانیان بهبهان، با صدور اعلامیه‌ای از مردم بهبهان خواستند در ۹/۸/۱۳۵۶ در مجلس ختم «آیت‌الله‌زاده آقای سیدمصطفی موسوی خمینی» در مسجد سیدفقیه آن شهر شرکت کنند.[۴] همچنین پس از حمله مأموران حکومت پهلوی به بیت مراجع تقلید در قم در اردیبهشت ۱۳۵۷، همراه با روحانیان شهرهای استان خوزستان، نامه‌ای به مراجع تقلید در قم ارسال کردند و با اشاره به اقدامات حکومت پهلوی در قتل و جرح «ملت بی‌دفاع مسلمان اعم از طلاب علوم حوزوی، دانش‌آموز، دانشجویان، بازرگانان و پیشه‌وران و سلب آزادی‌ها و اختناق» در کشور، انزجار و تنفر شدید خود را از این‌گونه اعمال ابراز و جسارت به مرجعیت شیعه را محکوم و پشتیبانی خود را از مراجع اعلام کردند.[۵]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
مرتضوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد دستگاه قضا شد و ابتدا به ریاست رئیس دادگاه کیفری یک بهبهان منصوب شد و تا سال ۱۳۶۱ به قضاوت در آن شهر می‌پرداخت. در همان سال ریاست دادگاه کیفری یک مسجدسلیمان را بر عهده گرفت و دو سال در آن سمت به فعالیت پرداخت. وی گویا از همان سال از قضاوت کناره گرفت، چراکه در اتوبیوگرافی خویش به فعالیت‌های دیگر در سیستم قضایی اشاره‌ای نکرده است. او که مدت دو سال نیز دبیر شورای روحانیت بهبهان بود، حوزه علمیه مرتضویه را در بهبهان بنیان نهاد و سال‌ها به تدریس در آن حوزه می‌پرداخت.[۶]
پانویس
منابع
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اتوبیوگرافی محمدرحیم مرتضوی.
- آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۵)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- آیت‌الله‌العظمی شهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۸)، امید اسلام، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (۱۳۷۶)، ج۱، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.