سیدمحمود نوریزاده
سیدمحمود نوریزاده، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
سیدمحمود نوریزاده در سال ۱۳۰۶ ش در روستای میرکندی از توابع مشکینشهر به دنیا آمد. او پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در مشکینشهر به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و به همین منظور راهی مشکینشهر شد و در مدارس دینی آن شهر قرائت قرآن، تجوید، معانی و مفاهیم را نزد عالمی به نام میرجلیل خواند. سپس در درس ادبیات ملا آقاکریم محدث شرکت کرد. بخش دیگری از مقدمات را پیش شیخ غلامحسین قرا کولوک خواند و آنگاه در درس فقه شیخ یوسف افقهی شرکت کرد. نوریزاده سپس راهی اردبیل شد و در مدارس دینی آن شهر حاشیه و معالمالاصول را پیش شیخ ابراهیم صالحی خواند و در درس مطول از شاگردان شیخ یعقوب مدرسی بود. همزمان بخشی از دروس ادبیات و گلستان سعدی را پیش شیخ هاشم اردبیلی میخواند. او در سال ۱۳۲۸ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر در درس مطول سیدموسی صدر شرکت کرد و بخشی از لمعه را نزد حسین نوری همدانی خواند. آنگاه در درس مکاسب آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی شرکت کرد. در کنار آن از درسهای مکاسب آیات میرزا علی فیض مشکینی و سیدمحمد محقق داماد برخوردار میشد و در رسایل هم از شاگردان میرز علی فیض مشکینی بود. او در درس رجال سیدموسی شبیری زنجانی شرکت میکرد و همزمان از بحثهای اخلاقی سیدرضا بهاءالدینی بهرهمند میشد. مدت سه سال هم از مباحث کلامی و اخلاقی علامه عبدالحسین امینی استفاده میکرد. فلسفه (اسفار و شفا) و همچنین تفسیر قرآن (المیزان) را نیز پیش علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند. بخش اندکی از دروس هیئت را هم پیش حسن حسنزاده آملی آموخت. نوریزاده سپس در درس خارج فقه آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی حضور یافت و در کنار آن در درسهای خارج فقه و اصول آیات امامخمینی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی شرکت میکرد. از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۲ ش در درسهای خارج فقه و اصول امامخمینی (کرامتی مشکینی، ۱۳۹۴، ۵۷-۶۲) در مساجد محمدیه، سلماسی و اعظم قم استفاده میکرد. همزمان با تحصیل، به تدریس دروس فقه و اصول در حوزه علمیه قم میپرداخت. سپس اجازهنامهای در امور حسبیه و شرعیه از امامخمینی دریافت نمود (همان، ۴۵۷). سیدمحمود نوریزاده در قم همراه با برخی از روحانیان مبارز اعلامیههایی را در حمایت از امامخمینی امضا میکرد که از آن جمله میتوان به امضای نامهای خطاب به امامخمینی در مهر ۱۳۴۴ ش اشاره کرد. وقتی امامخمینی از ترکیه به نجف اشرف رفت، نوریزاده همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در نامهای به «مرجع تقلید مسلمانان حضرت آیتاللهالعظمی آقای خمینی»، خرسندی خود را از حضور ایشان در عتبات عالیات ابراز کردند و بار دیگر از تبعید ایشان به خارج از کشور به خاطر دفاع از قرآن، حقوق ملت و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور انتقاد کردند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۱-۱۷۴؛ خسروشاهی، ج ۳، ۹۵؛ آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی، ۶۶-۷۰). در ۳۰ آبان ۱۳۴۴ و در سالگرد تبعید امامخمینی به خارج از کشور نیز همراه با جمعی از روحانیان و مدرسان حوزه علمیه قم، در نامهای به امیرعباس هویدا که رونوشت آن به دیوان عالی کشور نیز ارسال شد، به ادامه تبعید امامخمینی اعتراض کردند و ضمن انتقاد از سیاستهای سرکوبگرانه حکومت پهلوی، خواستار «ارجاع حضرت آیتاللهالعظمی آقای خمینی به قم و خاتمه دادن به حبس، شکنجه، اعدام و مبارزه با دین و ملت و شکاف بین مردم و دولت» شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۸۵ ـ ۱۹۱؛ سیر مبارزات امامخمینی در آیینه اسناد شهربانی، ج ۳، ۳۲۵ ـ ۳۲۹). فعالیتهای سیاسی نوریزاده باعث شد تا در سال ۱۳۵۵ ش به مدت سه سال به فریدن اصفهان تبعید شود. او با اوج گرفتن حرکت انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ ش، به شهر قم بازگشت و به فعالیتهای سیاسی در آنجا ادامه داد. نوریزاده مشکینی سپس به منطقه هشتپر طوالش رفت و از سال ۱۳۵۸ ش بهعنوان نماینده امامخمینی برای ایجاد هماهنگی لازم بین دستگاههای انتظامی و استقرار شهربانی و ژاندارمری در آن منطقه به فعالیت پرداخت. او در سال ۱۳۶۰ ش به سمت قاضی دادگاه کیفری یک منصوب شد و سپس ریاست شعبه ۷ دیوان عدالت اداری را از سال ۱۳۶۳ ش بر عهده گرفت. او در پنجمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم مشکینشهر به نمایندگی برگزیده شد. در آن دوره در تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی، تکمیل و افتتاح دانشگاه پیام نور، تکمیل پروژه نهر آب روستای میرکندی، توسعه فرهنگ و تخصیص اعتبارات لازم در آن حیطه، وقف زمین برای ساخت مسجد و حسینیه، به اهالی روستای میرکندی مشکینشهر نقش داشت. نوریزاده پس از پایان دوره پنجم مجلس شورای اسلامی به فعالیتهای قضایی در دیوان عدالت اداری ادامه داد. همزمان به تدریس در مدارس دینی تهران میپرداخت. تألیفات او عبارت است از: مجمع العلوم المتفرقه (در چند جلد و به سبک کشکول و در بردارنده مجموعه اشعار و مطالب علمی)، مقالات چاپ شده در نشریات معتبر، اشعار ترکی و فارسی، دائرهالمعارف علمی و مذهبی، مجموعه سخنرانیهای ایشان، تقریرات فقهی، اصولی و مجموعه مقالات حقوقی. سیدمحمود نوریزاده در ۱۴ مهر ۱۳۹۷ در تهران درگذشت و پیکرش در حرم حضرت شاه عبدالعظیم حسنی شهرری به خاک سپرده شد (کرامتی مشکینی، ۱۳۹۸، ج ۱، ۴۸۹). منابع: آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سیر مبارزات امامخمینی در آیینه اسناد شهربانی (۱۳۸۳)، ج ۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی؛ کرامتی مشکینی، مرتضی (۱۳۹۴)، خاطرات نورانی: زندگینامه و خاطرات عالم ربانی حضرت آیتالله سیدمحمود نوریزاده، با مقدمه، تهران، سلسله؛ کرامتی مشکینی، مرتضی (۱۳۹۸)، دانشنامه مشکینشهر، دفتر دوم ج ۱ (علما)، قم، قاف اندیشه.