فقه و نجوم (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | فقه و نجوم |
| نامکتاببهفارسی | فقه و نجوم |
| نویسنده | محمدرضا غفوریان |
| تاریخ نگارش | پیش از ۱۴۰۳ش |
| موضوع | فقه اسلامی؛ نجوم؛ هندسه کاربردی در فقه؛ فقه امامخمینی |
| سبک | تحلیلی ـ فقهی ـ میانرشتهای |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تعداد صفحات | ۵۳۸ |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات میراث شرق |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۴۰۳ |
| نوع رسانه | کتاب چاپی |
| مشخصات نشر | مؤسسه آموزش عالی حوزوی فجرنا، تهران، ۱۴۰۳، ۵۳۸ صفحه |
کتاب فقه و نجوم، به قلم محمدرضا غفوریان از کاربردهای هندسه و نجوم در ابواب مختلف فقه، سخن میگوید و در اغلب فصول این نوشته که آرای بزرگانی از فقهای گذشته و معاصر مورد بررسی قرار گرفته، به فتاوا و بحثهای امامخمینی، بیشتر میپردازد؛ زیرا ایشان افزون بر توانایی ویژه در فقه، آگاهی گسترده در دانش نجوم و نوآوریهای فراوان در مسایل فقهی مرتبط با نجوم داشتهاست.
نویسنده
محمدرضا غفوریان، در سال ۱۳۳۹، در شهر بابل متولد شد. از سال ۱۳۵۴، وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر اساتید مبرزی چون میرزا جواد تبریزی و محمد فاضل لنکرانی در فقه و اصول و عبدالله جوادی آملی در فلسفه و عرفان بهره گرفت. وی در کنار تحصیل در حوزه، به تحصیل در دانشگاه پرداخت و در سال ۱۳۸۳، از دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران، در رشته فلسفه، دانشنامه دکتری دریافت کرد. وی در سال ۱۳۷۵ به عضویت هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر، در گروههای معارف اسلامی و فلسفۀ علم در آمد و در حوزه علیمه و مراکز مختلف آموزشی چون: مدرسۀ فقهی امامخمینی، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امامخمینی، مرکز تربیت مدرّس حوزه، مؤسسۀ مطالعات نجومی وابسته به دفتر آیتاﷲ سیستانی و مؤسسۀ آموزش عالی دارالحکمه، به تدریس پرداخت. از محمدرضا غفوریان کتابهای چندی نیز منتشر شده است که درسنامۀ عرفان نظری امامخمینی، مفتاح السعادة تعلیقة علی الطلب و الإرادة، بدایة المعرفة، اندیشههای فلسفی امامخمینی، عرفان در حکمت متعالیه، فقه و نجوم؛ از آن جمله است. همچنین مقالات متعدّدی از وی در علوم عقلی و مباحث فقهی، در نشریات مختلف به چاپ رسیده است.[۱]
معرفی محتوی
فقیهی که بخواهد در ابواب مختلف فقه، با دقّت و انضباط علمی استنباط کند و نظر دهد، میداند که از محاسبۀ سنّ بلوغ تا قبله و اوقات نمازها و خسوف و کسوف و آغاز و انجام فصول سال و ماههای قمری، همگی به دانش هندسه و نجوم گره خوردهاند.
متأسّفانه بسیاری از این مباحث، از چندین دهه پیش، گویا از عرصۀ رسمی دروس حوزه حذف کامل شدهاست! این وضعیت، نه تنها در حوزههای علوم دینی، که در مدارس و دانشگاهها نیز کم و بیش دیده میشود. نظام آموزشی کشور، جز در برخی گرایشهای خاصّ در رشتههای ریاضی و فیزیک، توجه چندانی به مباحث هندسه و نجوم ندارد، در حالی که تسلّط بر دانش سودمند و پرکاربرد هندسه در علوم مختلف، بهویژه دو عرصۀ نجوم و معماری، بسیار ضروری است. میراث پرارج ما که در این دو عرصه در جهان میدرخشد، گام نخست در آنها برای همۀ محقّقان و بزرگان و هنرمندان، از ریاضی و هندسه آغاز میشود. امیدواریم که این نجواها و هشدارها در گوش و چشم و دل اهل دانش و هنر، مؤثّر افتد و بتوانیم پیشتازی و خلّاقیت در این امور را تجدید کنیم. بدانیم که بدان مقصد عالی نتوانیم رسید، مگر لطف و توجه اهل علم و هنر، پیش نهد گامی چند. البته سخن ما در نظامهای رسمی تعلیم و تعلّم است، وگرنه هرگز گسترۀ علم و هنر از تلاشگرانی که خود را در قالبهای رسمی محصور نمیکنند، تهی نبودهاست.[۲]
در این کتاب از کاربردهای هندسه و نجوم در ابواب مختلف فقه، سخن گفته شده است. در اغلب فصول این نوشته که آرای بزرگانی از فقهای گذشته و معاصر مورد بررسی قرار گرفته، به فتاوا و بحثهای امامخمینی، بیشتر پرداخته شد؛ زیرا ایشان افزون بر توانایی ویژه در فقه، آگاهی گسترده در دانش نجوم و نوآوریهای فراوان در مسایل فقهی مرتبط با نجوم داشتهاست. مباحثی چون تحلیل جهتیابی و قبله، طلوع فجر در شبهای مهتابی، تبیین ذهاب حمرۀ مشرقیه، مسایل نوپیدای فقهی در سفرهای هوایی و فضایی و سیّارات دیگر، همگی حکایت از آگاهی گستردۀ نجومی، جولان فکری و مهارت فقهی او دارند. وی در آخرین دورۀ تدریس شرح منظومۀ مرحوم سبزواری، فصول فلکیات این کتاب را، با تبیین مقایسهای میان نجوم قدیم و جدید، برای اهل فضل بیان کرده، که خوشبختانه تقریرات این دروس با عنوان «تقریرات فلسفۀ امامخمینی» در سه جلد منتشر شدهاست. این در حالی است که استادان، غالباً به این دلیل که مطالب فلکیات، بر مبنای نجوم قدیم و نادرست است، آن را تدریس نمیکنند. البته نویسنده در بررسی دیدگاههای ایشان و همۀ بزرگان دیگر، اگر نکتهای مورد نظرش بوده، ذکر کرده است تا شاید کمک اندکی به رشد و بالندگی این مباحث باشد.[۳]
ساختار
عنوان اصلی و عامّ کتاب، «فقه و نجوم» است، که در پنج گفتار زیر دستهبندی شده است:
- تقویم و کاربرد آن در فقه• جهتیابی و قبله؛
- اوقات نمازها؛
- گرفتگی ماه و خورشید و نماز آیات؛
- مسایل مستحدثه در تحریرالوسیلة؛[۴]
گفتنی است این کتاب حاصل جلسات تدریس نویسنده با نمایش تصاویر، نقشهها و استفاده از نرمافزارهای مرتبط با این مباحث است.
وضعیت نشر
کتاب فقه و نجوم، به قلم محمدرضا غفوریان، در زمستان ۱۴۰۳ شمسی، به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی فجرنا، توسط انتشارات میراث شرق، در ۵۳۸ صفحه منتشر شده است.
پانویس
منابع
- غفوریان، محمدرضا، فقه و نجوم، تهران، میراث شرق، ۱۴۰۳ش.