محمدباقر مدرس بستانآبادی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدباقر مدرس بستانآبادی |
| نسب | فرزند ملا عبدالحسین |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۵ش |
| زادگاه | بستانآباد |
| تاریخ وفات | مهر ۱۳۹۵ |
| شهر وفات | بستانآباد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، سیدابوالقاسم خویی، سیدمحسن حکیم، سیدعبدالاعلی سبزواری |
| محل تحصیل | تبریز، قم، نجف |
| اجازه روایت از | سیدمحمد حجت، سیدشهابالدین مرعشی نجفی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، آقابزرگ تهرانی |
| اجازه اجتهاد از | سیدمحسن حکیم، سیدمحمدتقی خوانساری، باقر زنجانی، سیدصدرالدین صدر |
| تألیفات | تقریرات دروس اصول و فقه استادان، العقل و الجُنده، اسلام و نظام مالی، خرد و سپاه او، ستارههای فضیلت |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، امام جمعه بستانآباد |
| اجتماعی | مؤسس مساجد و مراکز خیریه در بستانآباد |
محمدباقر مدرس بستانآبادی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه و تحصیل
محمدباقر مدرس بستانآبادی در سال ۱۳۰۵ش در بستانآباد به دنیا آمد. پدرش ملا عبدالحسین و جدش ملا محمدباقر مدرس از روحانیان شاخص بستانآباد بود.[۱]
محمدباقر مدرس خواندن و نوشتن را در مکتبخانهای در بستانآباد فراگرفت. سپس ادبیات و بخشی از مقدمات را نزد پدرش خواند.
او در سال ۱۳۲۳ش برای ادامه تحصیل، راهی تبریز شد و کتابهای مغنی، مطول، منطق و اصول را نزد شیخ علیاکبر نحوی خواند. شرح لمعه را پیش سیدهادی خسروشاهی و شیخ صادق طاهباز فراگرفت.[۲] مدتی هم در درس سیدمهدی انگجی شرکت کرد.[۳] وی در مهر ۱۳۲۶ش به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر بخشی از کتابهای رسایل، مکاسب و کفایهالاصول را پیش شیخ صادق فراحی خویی و میرزا محمد مجاهدی تبریزی خواند.[۴] علاوه بر آن، در درس مسلم ملکوتی هم حضور یافت.[۵]
وی در بهمن ۱۳۲۷ به عراق رفت و بخش دیگری از رسایل و مکاسب را در مدرسه حاجی (مدرسه حاج میرزا خلیل تهرانی) پیش میرزا احمد اهری فراگرفت. در همانجا در درس کفایهالاصول شیخ صدرا بادکوبهای حضور مییافت و در درس هیئت از شاگردان میرزا ابوالقاسم زنجانی بود.[۶] محسنی لنکرانی یکی دیگر از استادان درس سطح وی بود.[۷]
مدرس بستانآبادی پس از پایان دروس سطح در نجف اشرف، در درسهای خارج فقه و اصول آیتالله سیدمحسن طباطبایی حکیم،[۸] خارج فقه (مکاسب) و اصول آیتالله سیدابوالقاسم موسوی خویی، اصول (جلد دوم کفایهالاصول) آیتالله میرزا باقر زنجانی، خارج اصول (تعادل و تراجیح) آیتالله سیدجمالالدین گلپایگانی و خارج فقه آیتالله شیخ حسین حلی شرکت کرد.[۹] علاوه بر آن، از درس فلسفه آیتالله سیدعبدالاعلی سبزواری بهره برد.[۱۰] او پس از چهار سال حضور در نجف اشرف، در سال ۱۳۳۱ش به کشور بازگشت و در حوزه علمیه قم در درس خارج فقه (صلات) آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد. همزمان در درس خارج اصول (برائت و استصحاب) امامخمینی و خیارات آیتالله عباسعلی شاهرودی شرکت میکرد. مدت سه سال در قم حضور داشت و در سال ۱۳۳۴ش بار دیگر به عراق بازگشت،[۱۱] بنابراین میتوان گفت که از سال ۱۳۳۱-۱۳۳۴ش در درس خارج اصول امامخمینی در مسجد محمدیه حاضر میشده است. او درس امامخمینی را تقریر کرد،[۱۲] ولی در نجف بار دیگر در درسهای آیات خویی، زنجانی، گلپایگانی و حلی شرکت کرد و موفق به دریافت گواهی اجتهاد از آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمدتقی موسوی خوانساری، میرزا باقر زنجانی، سیدصدرالدین صدر و اجازه دخالت در امور حسبیه و شرعیه از آیات خویی، بروجردی، امامخمینی، سیدیونس اردبیلی و سیدعبدالهادی شیرازی و اجازه نقل حدیث از آیات سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدشهابالدین مرعشی نجفی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و شیخ آقابزرگ تهرانی شد.[۱۳] در اجازه نامه امامخمینی خطاب به او آمده است:
«مجازند در اخذ سهم مبارک امام و صرف نصف آن در موارد مقرره به هر نحو که نظر شریف شان تعلق میگیرد و ایصال نصف دیگر برای صرف در حوزههای مهمه علمیه و وکیل هستند در دستگردان نمودن و امهال به قدر صلاح و اخذ آن و صرف و ایصال به نحوی که ذکر شد».[۱۴]
فعالیت سیاسی و اجتماعی
محمدباقر مدرس در سال ۱۳۳۶ش به کشور بازگشت و با اقامت در بستانآباد، به فعالیتهای دینی مشغول شد. یکی از مهمترین اقدامات او در آن شهر، مبارزه با بهاییان بود؛ وی به دستور آیتالله بروجردی و با همکاری جمعی از اهالی بستانآباد، مسجد ولیعصر(عج) آنجا را بنیان نهاد و مبارزات خود را با بهاییان در آنجا ادامه داد.[۱۵]
با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امامخمینی، به فعالیت علیه حکومت پهلوی پرداخت. در یکی از اسناد ساواک، از حضور فردی به نام محمدباقر بستانآبادی در سخنرانیهای سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی در سال ۱۳۵ش در تبریز سخن رفته است.[۱۶] به خاطر فعالیتهای سیاسی دو بار توسط مأموران حکومت پهلوی دستگیر و زندانی شد.[۱۷] ازجمله در سال ۱۳۵۶ش در قره چمن در نزدیکی بستانآباد دستگیر و در همان شهر زندانی شد.[۱۸]
محمدباقر مدرس بستانآبادی در سال ۱۳۵۹ش به سمت امام جمعه بستانآباد منصوب شد. او تا سال ۱۳۶۹ش بهعنوان امام جمعه، به اقامه نماز جمعه در آن شهر میپرداخت. سپس از مسئولیت فوق کناره گرفت.
تألیفات
از تألیفات مدرس بستانآبادی میتوان به موارد زیر اشاره کرد: تقریرات بحث تیمم آیتالله حکیم، تقریرات بحث اصول آیتالله خویی، تقریرات بحث برائت و احتیاط امامخمینی، تقریرات بحث خیارات آیتالله شاهرودی، تقریرات بحث صلات آیتالله بروجردی، تقریرات بحث اجتهاد و تقلید آیتالله حلی، العقل و الجُنده (۳ جلد)، اسلام و نظام مالی.[۱۹]، تقریر مبحث تربت و تزاحم آیتالله خویی، خرد و سپاه او (کتابی اخلاقی، حدیثی، تفسیری، ادبی، فنی، اجتماعی، سیاسی، عرفانی: در شرح حدیث سماعه بن مهران از امام صادق(ع) و هشام بن حکم در ۳ جلد)، ستارههای فضیلت (۴ جلد)، شهر حسین علیهالسلام یا جلوهگاه عشق، شخصیت امام حسین قبل از عاشورا، تاریخ بستانآباد تا تاریخ اوجان (۲ جلد)، شرح دعای عرفه، خانههای ماذون در شرححال چهارده معصوم(ع)، تفسیر هدایت اقوم: جزء اول از جزء سیام «قرآن کریم»، توضیح الغوامض و المعانی، شرح دعای ابوحمزه ثمالی، رسالت مسجد در اسلام، خاطرات و سیاحت مدرس.[۲۰] فراموششدگان تاریخ روحانیت شهرستان بستانآباد و ترجمه کتاب ستیز و دشمنی بنیامیه و بنیهاشم و پیامدهای آن.
خدمات اجتماعی
او به فعالیتهای اجتماعی هم میپرداخت که از آن جمله میتوان به تأسیس ساختمان خیریه المهدی در سال ۱۳۶۱ش، تأسیس کتابخانه الهدی، توسعه و تجدید بنای مسجد امام حسن(ع)، توسعه و تجدید بنای مسجد امام سجاد(ع)، مشارکت در احداث ساختمان اداری برخی ادارات دولتی در بستانآباد و... اشاره کرد.[۲۱]
درگذشت
محمدباقر مدرس بستانآبادی در مهر ۱۳۹۵ از دنیا رفت.[۲۲]
پانویس
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۱۹.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۱۹.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۱۹-۱۲۰.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۲۱.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۲۱.
- ↑ صحیفه امام، ج۲، ۲۱۰.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴، ص۵۲۷.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷.
- ↑ مدرس بستانآبادی، فراموششدگان تاریخ روحانیت شهرستان بستانآباد، ص۴.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۲۰-۱۲۱.
- ↑ کاظمینی، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، ص۷۴۷ ـ ۷۴۸.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۳، ص۱۲۱-۱۲۲.
- ↑ «تجلی قدرشناسی مردم بستانآباد در مراسم ختم مرحوم آیتالله محمدباقر مدرس».
منابع
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، ج۲، قم، پژوهشکده باقرالعلوم.
- «تجلی قدرشناسی مردم بستانآباد در مراسم ختم مرحوم آیتالله محمدباقر مدرس».
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۲، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی.
- کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۸۴)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، ج۲، بنیاد ریحانه الرسول یزد، تهران، برگ رضوان.
- مدرس بستانآبادی، محمدباقر (۱۳۸۶)، فراموششدگان تاریخ روحانیت شهرستان بستانآباد، قم، دارالعلم.
- مدرس بستانآبادی، محمدباقر (۱۳۸۴)، تاریخ بستانآباد یا اوجان، قم، دارالعلم.