محمدعلی اهری
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدعلی اهری |
| لقب | پیشنماز |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۶ش |
| زادگاه | تبریز، محله باغمیشه |
| تاریخ وفات | ۱۵ مرداد ۱۳۸۴ |
| محل دفن | قبرستان ابوحسین قم |
| شهر وفات | تبریز |
| خویشاوندان سرشناس | عبدالله باغمیشهای (جد) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدحسین طباطبایی، سیدشهابالدین مرعشی نجفی، سیدکاظم شریعتمداری، عبدالله جوادی آملی |
| محل تحصیل | حوزههای علمیه تبریز و قم |
| تألیفات | حاشیه بر عروه الوثقی، حاشیه بر مکاسب، تقریرات درس محقق داماد و آثار فقهی و اصولی متعدد |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | فعال در نهضت امامخمینی و مبارزه با رژیم پهلوی |
| اجتماعی | تدریس در حوزه علمیه و تبلیغ پس از انقلاب |
محمدعلی اهری، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امامخمینی.
زادگاه
محمدعلی اهری معروف به پیشنماز در سال ۱۳۰۶ش در تبریز به دنیا آمد. پدرش میرزا رضا اهری، از عالمان اهری مقیم محله باغمیشه تبریز بود و جدش شیخ عبدالله باغمیشهای معروف به پیشنماز، از علمای تبریز به شمار میرفت.
تحصیل
محمدعلی اهری خواندن و نوشتن را در مکتب میرزا فرج تبریز فراگرفت. سپس به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در مدرسه حسن پادشاه و صادقیه تبریز و نزد پدرش و همچنین میرزا علیاصغر باغمیشهای و میرزا علی نحوی اهری خواند. او همزمان با تحصیل در تبریز، به تدریس در مکتبخانه میرزا فرج هم میپرداخت.
محمدعلی اهری در سال ۱۳۲۳ش با هدف تکمیل تحصیلات حوزوی، همراه با جعفر سبحانی، راهی قم شد و در حوزه علمیه قم، شرح لمعه را نزد میرزا صادق طاهباز و سیدبیوک ششگلانی خواند و سپس در درس رسایل و مکاسب میرزا محمد مجاهدی تبریزی و سیدحسین قاضی طباطبایی شرکت کرد. کفایهالاصول را هم پیش آیتالله سیدشهابالدین مرعشی نجفی و مجاهدی تبریزی فراگرفت و همزمان در درسهای تفسیر قرآن علامه سیدمحمدحسین طباطبایی هم شرکت میکرد. کتابهای شرح منظومه و تجرید الاعتقاد را هم نزد عبدالله جوادی آملی خواند و سپس در درسهای خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدکاظم شریعتمداری، سیدمحمد محقق داماد،.[۱] امامخمینی، سیدشهابالدین مرعشی نجفی و سیدرضا موسوی گلپایگانی شرکت کرد.[۲]
الوانساز خویی و جواهرکلام در زندگینامه محمدعلی اهری، اشارهای به نام امامخمینی بهعنوان استاد او نکردهاند، ولی دوستی که زندگینامه اهری را با استناد به دستنوشتههای وی تدوین کرده است، از امامخمینی بهعنوان یکی از استادان او نام میبرد. با توجه به اهمیت دستنوشتهها نسبت به دیگر منابع میتوان امامخمینی را یکی از استادان او دانست.
درباره سالهای حضور او در درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امامخمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به سالهای حضور او در قم (۱۳۲۲-۱۳۴۵ش) میتوان احتمال داد که در خلال سالهای فوق، در درسهای امامخمینی در مساجد محمدیه، سلماسی و اعظم قم شرکت میکرده است. اهری همچنین از آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، حجت کوهکمری، سیدابوالقاسم موسوی خویی، سیدمحمدهادی حسینی میلانی، گلپایگانی، مرعشی نجفی، سیدمحمد روحانی، سیدعلی سیستانی و شیخ جواد تبریزی اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد.[۳] و از آیتالله مرعشی نجفی اجازه روایت دریافت نمود.[۴]
فعالیت مبارزاتی
محمدعلی اهری در دوره تحصیل در قم، همراه با روحانیان مبارز، اعلامیههایی را در حمایت از امامخمینی امضا میکرد؛ ازجمله در مهر ۱۳۴۴ش و پس از انتقال امامخمینی به نجف اشرف، همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در نامهای به «مرجع تقلید مسلمانان حضرت آیتاللهالعظمی آقای خمینی»، خرسندی خود را از حضور ایشان در عتبات عالیات ابراز و بار دیگر از تبعید ایشان به خارج از کشور به خاطر دفاع از قرآن، حقوق ملت و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور انتقاد کردند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند.[۵] او پس از بازگشت به تبریز هم به مبارزات خود علیه حکومت پهلوی ادامه داد.[۶]
وی در آبان ۱۳۵۶ و در پی درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی، همراه با روحانیان مبارز تبریز اعلامیهای را صادر و در آن از مردم دعوت کردند در مجلس ختمی که به آن مناسبت در روز ۱۵/۸/۱۳۵۶ در مسجد حاج میرزا یوسف تبریز برگزار خواهد شد شرکت کنند.[۷] او سپس همراه با برخی از روحانیان برجسته و شاخص تبریز چون سیدجعفر سلطان القرایی، سیدحسن انگجی، سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی و... با صدور اعلامیهای دیگر، با تأکید بر اینکه «رحلت حضرت حجتالاسلام والمسلمین آقای حاجآقا مصطفی خمینی نجل جلیل حضرت آیتاللهالعظمی مرجع عالیقدر جهان تشیع در نجف»، قلوب عموم علاقهمندان به اسلام را جریحهدار ساخته است، مردم را به شرکت در مجلس یادبود آن مرحوم در ۱۶/۸/۱۳۵۶ در مسجد بادکوبه تبریز فراخواندند.[۸]
اهری همچنین در اردیبهشت ۱۳۵۷ش و پس حمله مأموران حکومت پهلوی به خانههای مراجع تقلید در قم، همراه با روحانیان مبارز تبریز، نامهای را به آیتالله سیدکاظم شریعتمداری ارسال و هتک حرمت بیوت مراجع تقلید را محکوم کردند.[۹] سپس همراه با برخی از روحانیان مبارز آذربایجان، در نامهای دیگر به آیتالله شریعتمداری، با محکوم کردن مجدد حمله مأموران به بیوت مراجع تقلید، از تصمیم مردم تبریز بر اعتصاب تا رسیدگی به این جنایت تأکید کردند.[۱۰]
فعالیتها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
محمدعلی اهری پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیتهای علمی و مذهبی در تبریز ادامه داد. برخی از تألیفات او عبارت است از: حاشیه بر بحث قطع رسایل، حاشیه بر عروه الوثقی استدلالی، حاشیه بر مکاسب و قاعده لاضرر و لاضرار (تقریرات محقق داماد یزدی).
درگذشت
او در ۱۵/۵/۱۳۸۴ در تبریز درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط شیخ رضا توحیدی، به قم منتقل شد و پس از اقامه نماز دیگر توسط آیتالله شیخ جواد تبریزی در قبرستان ابوحسین به خاک سپرده شد.[۱۱]
پانویس
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، ص۱۴۱-۱۴۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان، ج۲، ص۲۶-۲۷.
- ↑ دوستی، ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت اهر و ارسباران، ص۴۶۴ ـ ۴۶۵.
- ↑ دوستی، ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت اهر و ارسباران، ص۴۶۴ ـ ۴۶۵؛ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، ص۱۴۳؛ دوستی، ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت اهر و ارسباران، ص۴۶۴ ـ ۴۶۵.
- ↑ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، ص۱۴۳.
- ↑ آیتالله محمد فاضل لنکرانی به روایت اسناد ساواک، ص۲۸-۳۰؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۷۱-۱۷۴؛ خسروشاهی، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، ص۱۰۲؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۵، ص۲۰۷؛ آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی، ص۶۶-۷۰.
- ↑ دوستی، ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت اهر و ارسباران، ص۴۶۴ ـ ۴۶۵.
- ↑ شهید آیتالله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۶۴۴.
- ↑ شهید آیتالله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۶۳۱.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۸۴ ـ ۲۸۵.
- ↑ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۷، ص۱۲۹ـ۱۳۰.
- ↑ دوستی، ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت اهر و ارسباران، ص۴۶۴ ـ ۴۶۵؛ الوانساز خویی، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، ص۱۴۳.
منابع
- آیتاللهالعظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- الوانساز خویی، جعفر (۱۳۹۴)، گلشن ابرار آذربایجان، ج۱، به کوشش عبدالصمد جودتی استیار، تهران، پژوهشکده باقرالعلوم.
- جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۲، قم، انصاریان.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۰)، اسناد نهضت اسلامی، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۷، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوستی، حسین (۱۳۸۸)، ستارگان درخشان آسمان علم و فقاهت اهر و ارسباران، با مقدمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، قم، نوید اسلام.
- شهید آیتالله سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک (امید اسلام) (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.