حسین گوگانی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسین گوگانی |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۷ش |
| زادگاه | تبریز |
| تاریخ وفات | ۱۷ مرداد ۱۳۹۶ |
| محل دفن | بهشت زهرا |
| شهر وفات | تهران |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدمحمدحسین طباطبایی، سیدحسین بروجردی، سیدابوالقاسم خویی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه تبریز، قم و نجف |
| اجازه اجتهاد از | سیدمحسن حکیم، سیدعبدالله شیرازی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی |
| تألیفات | مقالات متعدد در مجلات تخصصی فقه و اصول |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با با رژیم پهلوی و فعال در نهضت امام‌خمینی |
حسین گوگانی، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
زادگاه و تحصیل
حسین گوگانی در سال ۱۳۰۷ش در تبریز و در خانواده‌ای تاجر به دنیا آمد. پدرش حاج اسماعیل چایچی از تجار معروف تبریز بود.
حسین گوگانی پس از تحصیل مقدماتی در تبریز، وارد حوزه علمیه زادگاهش شد و در مدرسه طالبیه آن شهر ادبیات عرب و دروس رسمی حوزوی را نزد آقایان حسین شنب‌غازانی، میرزا فتاح شهیدی و شیخ جواد سلطان‌القرا آموخت.[۱] او سپس برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر، دروس فلسفی و بخشی از درس اصول را نزد علامه سیدمحمدحسین طباطبایی خواند و از ایشان تأییدیه علمی دریافت کرد.[۲] سپس به فراگیری دروس خارج پرداخت و از درس خارج فقه و اصول آیات سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، سیدحسین طباطبایی بروجردی، سیدکاظم شریعتمداری و امام‌خمینی بهره‌مند شد. وی در سال ۱۳۳۶ برای استفاده از درس استادان حوزه علمیه نجف اشرف، راهی عراق شد، بنابراین می‌توان گفت که در اوایل دهه ۱۳۳۰ش تا سال ۱۳۳۶، از درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی در مساجد محمدیه و سلماسی شرکت می‌کرد.
گوگانی پس از عزیمت به عراق، در حوزه علمیه نجف اشرف از درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، سیدیحیی یزدی، سیدمحمدجواد طباطبایی تبریزی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و میرزا حسن یزدی استفاده کرد و دروس برخی از آنان را تقریر نمود. او از آیات حکیم، طباطبایی تبریزی، سیدعبدالله شیرازی و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی اجازه اجتهاد و از آیات بروجردی، سیداحمد خوانساری، حکیم، خویی، سیدمحمدهادی حسینی میلانی و سیدعبدالهادی شیرازی اجازاتی در امور حسبیه دریافت کرد.[۳]
آیت‌الله حکیم در اجازه‌نامه‌ای که خطاب به گوگانی صادر کرد، اعلام نمود وی «به مرتبه عالی اجتهاد و استنباط احکام شرعیه نائل گردیده».[۴] گوگانی پس از پنج سال تحصیل در نجف اشرف، در سال ۱۳۴۱ش به تبریز بازگشت و به اقامه نماز جماعت در مسجد کلکته‌چی آن شهر پرداخت. هم‌زمان به تدریس در مدرسه طالبیه هم می‌پرداخت و در کنار آن به سخنرانی و وعظ و خطابه اشتغال داشت. در کنار تدریس و سخنرانی در تبریز، در جلسات تفسیر قرآن آقا حسین شنب‌غازانی شرکت می‌کرد و پس از رحلت او آن جلسات را ادامه داد.[۵]
فعالیت مبارزاتی
حسین گوگانی در مرداد ۱۳۴۲ ازجمله روحانیانی بود که در اعتراض به دستگیری و حبس امام‌خمینی در تهران، همراه با جمعی از علمای برجسته از سراسر کشور به تهران رفت و در آنجا دست به تحصن زد. او همراه با دیگر روحانیان متحصن، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی و در دفاع از امام‌خمینی صادر کرد. ازجمله همراه با روحانیان متحصن، با ارسال نامه‌ای به امام‌خمینی و آیات سیدحسن طباطبایی قمی و شیخ بهاءالدین محلاتی، ضمن اعلام تأثر از دستگیری آنان، حمایت و پشتیبانی خود را از فعالیت‌های آنان اعلام کردند.[۶] سپس در ۲/۵/۱۳۴۲ش مرجعیت مسلم امام‌خمینی را تأیید کردند و اعلام نمودند که فتاوای ایشان همانند فتاوای سایر مراجع تقلید از قبیل فتاوای مرحوم آیت‌الله بروجردی لازم‌الاتباع است و تداوم دستگیری امام‌خمینی را نقض قانون اساسی (اصل مصونیت قضایی مراجع) دانستند و جرم ایشان و دیگر عالمان دستگیرشده را «حق‌گویی و انجام وظیفه روحانی و دینی» بیان کردند و خواستار آزادی امام‌خمینی و دیگر روحانیان شدند. آنان در اعلامیه فوق تهدید کردند که اگر حکومت پهلوی تن به آزادی آنان ندهد و روحانیان متحصن در تهران را تحت فشار قرار دهد «از تهران خارج و به شهرستان‌های خود برگردیم؛ همان‌طوری که جامعه روحانیت در همه شرایط وظیفه خود را انجام داده، در این مورد نیز به حول و قوه الهی تا سرحد قدرت و توانایی وظیفه خود را در دفاع از حریم قرآن و اسلام انجام خواهد داد».[۷] وی به سبب این فعالیت‌ها، همراه با دیگر علمای تبریزی متحصن در تهران بازداشت و به تبریز بازگردانده شد.[۸] در تبریز به فعالیت‌های سیاسی ادامه داد و در ۲/۷/۱۳۴۲ش همراه با برخی از روحانیان تبریز، اعلامیه‌ای صادر کردند و اقدامات دولت را در سرکوب اعتراض‌های مردمی محکوم نمودند و آنگاه با اشاره به اقدامات اقتصادی حکومت پهلوی، آن سیاست‌ها را به باد انتقاد گرفتند و از دیگر سیاست‌های حکومت پهلوی در حوزه دانشگاه، فرهنگ، انتخابات و سیاست خارجی انتقاد نمودند.[۹] بر اساس گزارش‌های ساواک، او در جلسات روحانیان مبارز تبریز در انتقاد از حکومت پهلوی شرکت می‌کرد.[۱۰] بر اساس گزارشی که ساواک در ۲۲ خرداد ۱۳۴۳ از وضعیت روحانیان تبریز تهیه کرد، از حسین گوگانی به‌عنوان یکی از روحانیان مخالف حکومت پهلوی نام می‌برد.[۱۱]
فعالیت‌های حسین گوگانی باعث شد تا تحت تعقیب قرار گیرد. وی برای در امان ماندن از مأموران حکومت، راهی تهران شد و به تدریس مدرسه شیخ عبدالحسین در بازار تهران پرداخت.[۱۲] هم‌زمان به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می‌داد و به‌ویژه همراه با روحانیان مبارز تهران، اعلامیه‌هایی علیه حکومت پهلوی و در دفاع از امام‌خمینی امضا می‌کرد.[۱۳]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب
گوگانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس دروس فقهی در مدارس دینی تهران و همچنین مراکز آموزش عالی ازجمله دانشکده الهیات دانشگاه تهران ادامه داد. او در دو رشته فقه و فلسفه تخصص داشت و سالیان طولانی درس‌هایی چون آیات الاحکام، قواعد فقه، رسایل و کفایه و اسفار و شرح منظومه را تدریس می‌کرد.[۱۴] او همچنین به وعظ و خطابه هم اهتمام داشت و به همین منظور به کشورهای مختلف ازجمله ترکیه، بلغارستان، آلمان، فرانسه، اتریش، انگلستان و... سفر کرد و در نشست‌ها و همایش‌های انجمن‌های اسلامی دانشجویان شرکت نمود و به پرسش‌های آنان پاسخ داد.[۱۵]
آثار علمی
وی مقالاتی را در زمینه فقه و اصول در نشریات تخصصی منتشر کرده است که از آن جمله می‌توان به مقالات زیر اشاره کرد.
«جواز داوری و حکم قاضی به استناد علم خویش از دیدگاه فقها»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۵۱ و ۵۲؛ «طهارت اهل کتاب»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۵۵ و ۵۶؛ «تعارض بینه و اقرار در باب جنایات»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۵۷ و ۵۸؛ «بررسی ضمان در مسئله تعاقب»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۱؛ «حکومت در ادله یا حاکمیت دلیلی بر دلیل دیگر»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۹. در کنار فعالیت‌های فوق، راهنمایی چندین پایان‌نامه کارشناسی ارشد را هم بر عهده داشت.
درگذت
حسین گوگانی در ۱۷ مرداد ۱۳۹۶ در تهران درگذشت و پیکرش در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.[۱۶]
پانویس
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله گوگانی»، ص۳۳۱.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۴.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله گوگانی»، ص۳۳۱.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۴.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۱.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۴.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۸۸-۸۹.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۵.
- ↑ همان، ص۱۰۰-۱۰۳.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۵۴، ص۱۳۸.
- ↑ همان، ص۱۷۳).
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۴.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام در آینه اسناد ساواک، ج۹، ص۱۸۶؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۲۴۵، ۲۸۳، ۳۱۴، ۳۷۰، ۴۱۲، ۴۱۶ و....
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله گوگانی»، ص۳۳۱.
- ↑ خسروشاهی، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، ص۴.
- ↑ انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله گوگانی»، ص۳۳۲.
منابع
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۶)، «درگذشتگان: آیت‌الله گوگانی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال ۲۸، شماره ۱۶۷ و ۱۶۸، آذر تا اسفند.
- خسروشاهی، سیدهادی (۱۳۹۶)، «یادی از عالمی مبارز آیت‌الله شیخ حسین گوگانی»، دوهفته‌نامه بعثت، سال ۳۸، شماره ۱۹، شماره مسلسل: ۱۵۶۱، نیمه اول دی.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۴، ۵، ۶، ۷، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۵۴: حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدحسین انزابی (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.