سیدرضی شیرازی

سیدرضی شیرازی

اطلاعات فردی
نام کامل	سیدرضی شیرازی
تاریخ تولد	۱۳۰۷ش (۱۳۴۶ق)
زادگاه	نجف، عراق
تاریخ وفات	آذر ۱۴۰۰ش
محل دفن	حرم امام علی(ع)، نجف (مقبره میرزای شیرازی)
شهر وفات	تهران، ایران
خویشاوندان سرشناس	میرزای شیرازی (جد پدری)، میرزا محمدحسین شیرازی (پدر)
اطلاعات علمی
محل تحصیل	نجف و تهران
تألیفات	درس‌های شرح منظومه حکیم سبزواری، الاسفار عن الاسفار (تعلیقات بر اسفار ملاصدرا)
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	مبارزه با رژیم پهلوی، فعال در نهضت امام‌خمینی
اجتماعی	امام جماعت مسجد شفا تهران، مروج حکمت متعالیه

سیدرضی شیرازی (۱۳۰۷-۱۴۰۰ش) فیلسوف و فقیه شیعه، از نوادگان میرزای شیرازی، امام جماعت مسجد شفا در تهران. وی از ترویج‌کننگان حکمت متعالیه بود و دروس فلسفه اسلامی و نیز خارج فقه و اصول تدریس می‌کرد. همچنین جلسه‌های تفسیر و اخلاق برای عموم مردم داشت. وی از علاقمندان و همراهان امام‌خمینی بود. پیش از انقلاب اسلامی ایران، فعالیت‌های سیاسی ضد حکومت پهلوی داشت و پس از انقلاب ترور و زخمی شد.

زندگی‌نامه

سیدرضی شیرازی، از فقیهان و فیلسوفان شیعۀ امامیه و آخرین بازمانده حوزه فلسفی و عرفانی تهران بود. که سال ۱۳۰۷ش (۱۳۴۶ق) در نجف زاده شد. پدرش میرزا محمدحسین شیرازی از عالمان شیعه، و جد پدری وی میرزای بزرگ شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو است.

سیدرضی تا نزدیک به ۲۸ سالگی در نجف می‌زیست و در همانجا دروس حوزوی از مقدمات تا درس خارج را گذراند. بااین‌حال تابستان‌ها از نجف به تهران می‌آمد و از استادان این شهر در علوم فلسفه اسلامی، فقه و اصول فقه بهره می‌برد. تااین‌که پس از ۲۸ سالگی برای همیشه به تهران هجرت کرد.

سیدرضی همانند بیشتر هم‌سلکان خویش همزمان با علم‌آموزی، از آموزش علوم مختلف دریغ نمی‌کرد. در مدرسه مروی و سپهسالار (مدرسه شهید مطهری) تهران کتاب‌های مُطَوَّل، قوانین الاصول، رسائلِ شیخ انصاری، اشارات و شرح منظومه و در دانشکده الهیات دانشگاه نیز، فقه و اصول درس می‌داد. البته او به گفتۀ خود، پس از هجرت به تهران، بیشتر به فلسفه و عرفان نظری پرداخت.

سیدرضی همزمان با آموختن و آموزش، آثاری نیز در موضوعات فلسفه، کلام و قرآن نوشته‌اند. از آن میان: درس‌های شرح منظومه حکیم سبزواری، اَلْاِسْفارُ عَنِ الْاَسْفار: تَعْلیقاتٌ عَلَی الْحِکْمَةِ الْمُتَعالِیَةِ فِی الْاَسْفارِ الْعَقْلِیَّةِ الْاَرْبَعَة، که مجموعه تعلیقات وی بر برخی مباحث کتاب اسفارِ ملاصدرا است.

شیرازی در کنار فعالیت‌های علمی، کارهای فرهنگی و اجتماعی نیز داشته است. ازجمله از سال ۱۳۴۴ش، به درخواست سیداحمد خوانساری مشغول اقامه نماز جماعت در مسجد شفا در منطقه یوسف‌آباد تهران شد. که تا سال‌های پایانی عمرشان ادامه داشت. در همین مسجد با افراد زیادی از اقلیت‌های دینی و مذهبی گفتگو می‌کرد. بر اساس مقدمه کتاب نگاه ناب، صدها نفر به واسطه گفتگو با او، دین خود را به اسلام و مذهب تشیع تغییر دادند.

سیدرضی در نجف و ایران فعالیت‌های سیاسی و ضد کمونیستی هم داشت. در نجف از دوستان سیدمجتبی نواب صفوی بود. پس از هجرت به ایران با سیدابوالقاسم کاشانی در ارتباط بود و در تظاهرات‌های مربوط به ملی شدن صنعت نفت شرکت می‌کرد. البته از منتقدان محمد مصدق نیز بود. حدود سال ۱۳۳۹ش، به‌عنوان یکی از سه نماینده آیت‌الله بروجردی در کنگره بین‌المللی بیت‌المقدس در اردن شرکت کرد.

سیدرضی سرانجام آذر ۱۴۰۰ش، در سن ۹۳ سالگی در تهران درگذشت. مراسم تشییع در قم برگزار شد و سیدموسی شبیری زنجانی، از مراجع تقلید شیعه، بر او نماز خواند. سپس جنازه پس از انتقال به عراق در ۱۶ آذر ۱۴۰۰ش در کربلا و نجف تشییع شد و محمداسحاق فیاض از مراجع تقلید نجف، بر او نماز خواند. او در مقبره میرزای شیرازی در حرم امام علی(ع) دفن شد.

ارتباط با انقلاب و امام‌خمینی

سیدرضی از سال‌های نخست مخالفت و مبارزه روحانیت و حوزه‌های علمیه با رژیم پهلوی در دهۀ چهل، همراه و همگام با مخالفان و مبارزان بود. پس از انقلاب سفید در سال ۱۳۴۱ش، به دلیل خودداری از شرکت در جلسه روحانیان با محمدرضا شاه از مدرسه سپهسالار اخراج شد. چنان‌که به علت حمایت از جنبش ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش، در سال ۱۳۴۳ش از دانشکده الهیات دانشگاه تهران اخراج شد. پس از تبعید امام‌خمینی به ترکیه (آبان ۱۳۴۳ش)، شیرازی سخنرانی‌هایی در حمایت از ایشان داشت که باعث شد از طرف ساواک تهدید به قتل شده و ممنوع‌المنبر شود. او از تهران بیرون رفته و در رشت پنهان شد و چنان‌که خود گفته، در رؤیایی که دید، پدرش به او توصیه کرد فعالیت‌های سیاسی خود را به مبارزات فرهنگی تبدیل کند.

در دوران تبعید امام‌خمینی به عراق، سیدرضی چندین سفر به نجف و کربلا رفته و با امام‌خمینی دیدار و گفت‌وگو کرد. در یکی از این دیدارها، سیدرضی گفت: بعضی از افراد می‌گویند اگر شاه برود، کشور کمونیست می‌شود. حضرت امام پاسخ داد: «اتفاقا قضیه بر عکس است و اگر شاه بماند، مملکت کمونیست می‌شود.».

زمانی که امام‌خمینی در نوفل لوشاتو بود، سیدرضی شیرازی به همراه چند تن از علما، ازجمله آیت‌الله صدوقی، به پاریس سفر کرد و به دیدار ایشان شتافت.

پس از پیروزی انقلاب و شکل‌گیری جمهوری اسلامی و گسترش فعالیت سیدرضی شیرازی، گروه فرقان در تیر سال ۱۳۵۸ش، ایشان را ترور و مجروح کرد. امام‌خمینی در ۲۴ تیر ۱۳۵۸ش در پیامی، سوءقصد به او را محکوم کرد و در بخشی از آن نوشت: «خبر ناگوار سوءقصد به جنابعالی، از طرف عناصر فاسد رژیم منحط سابق، موجب نگرانی و تأثر گردید.... سوءقصد به اشخاصی که در طول عمر به خدمت خالق و خلق اشتغال داشته‌اند، اراده آنان را مصمم‌تر و حقانیت مکتب را واضح‌تر می‌نماید.... از خداوند تعالی سلامت و بهبودی جنابعالی را خواهانم.». امام‌خمینی در چند سخنرانی بعدی نیز این عمل را تقبیح نمود. و سیدرضی به‌صورت خصوصی نیز با ایشان دیدار کرد. بعدها، به گفته شیرازی، جامعه روحانیت مبارز تهران بدون اطلاع وی و به پیشنهاد امام‌خمینی نام سیدرضی شیرازی را در فهرست نامزدهای خبرگان قانون اساسی قرار داده بود.

سیدرضی با توجه به ویژگی میانه‌رویی که داشت و در هنگام اوج مخالفت‌ها با حکومت پهلوی نیز رفتاری محتاطانه در پیش گرفته بود، پس از انقلاب نیز از قبول مناصب حکومتی خودداری کرد.