صحیفه امام
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | صحیفه امام |
| نام‌کتاب‌به‌فارسی | صحیفه امام |
| نویسنده | امام‌خمینی |
| ترجمه‌به‌دیگرزبان‌ها | عربی و انگلیسی |
| تاریخ نگارش | سال ۱۳۸۵ |
| موضوع | نخستین مجموعه جامع سخنرانی‌ها، نامه‌ها و … امام‌خمینی |
| تعداد جلد | ۲۲ |
| اطلاعات نشر | |
| قطع | وزیری |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی |
| محل نشر | تهران |
صحیفه امام، جامع‌ترین مجموعه شامل سخنرانی‌ها، بیانیه‌ها، نامه‌ها، پیام‌ها، مصاحبه‌ها، احکام و اجازات امام‌خمینی؛ فارسی.
حفظ و نگهداری و ترویج اسناد و آثار مربوط به امام‌خمینی که در واقع اسناد انقلاب اسلامی است، همواره دارای اهمیتی خاص بوده و توجه ویژه‌ای به آن می‌شده‌است.
صحیفه امام گنجینه مکتوبات مربوط به امام‌خمینی و یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر ایران است و اسناد مربوط به بخشی از فعالیت فکری ـ سیاسی امام‌خمینی در این مجموعه تنظیم و گردآوری شده‌است. این مجموعه دوره‌ای کامل از آثار غیر تألیفی ایشان است و مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، در سال ۱۳۷۸ با الهام گرفتن از ۲۲ بهمن در ۲۲ جلد منتشر کرده‌است.
این مجموعه حاوی گفتارها و نوشتارهای امام‌خمینی از سال ۱۳۱۲ تا ۲۸ اردیبهشت ۱۳۶۸ است که به ترتیب تاریخ تنظیم گردیده و بیش از دو هزار اثر و سند منتشرنشده از امام‌خمینی، برای نخستین‌بار در صحیفه امام منتشر شده‌است.
علاوه بر سخنرانی، مصاحبه و گفتگوهای امام‌خمینی، آنچه از ایشان به صورت پیام و نامه باقی مانده، در این مجموعه گردآوری شده‌است. سخنانی از امام‌خمینی در آغاز مبارزات نهضت اسلامی که به صورت خصوصی گفته شده و در گزارش‌های سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) آمده نیز در این مجموعه آورده شده‌است.
ناشر در چاپ دوم، بخشی با عنوان «ضمیمه» به این اثر افزوده و در آن برخی دیگر از اسناد، نامه‌ها و سخنرانی‌ها را که در چاپ نخست نیامده، آورده‌است..
مؤسسه این اثر را به عربی و انگلیسی ترجمه کرده و همچنین این مجموعه را در نرم‌افزاری با قابلیت‌های پیشرفته جستجو در نرم‌افزار «مجموعه آثار امام» منتشر کرده‌است.
اهمیت
حفظ و نگهداری و ترویج اسناد و آثار مربوط به امام‌خمینی که در واقع اسناد انقلاب اسلامی است، همواره دارای اهمیتی خاص بوده و توجه ویژه‌ای به آن می‌شده‌است. در این راستا مجموعه‌هایی چون در جستجوی راه از کلام امام ، صحیفه نور و تبیان تدوین و منتشر شده‌اند.
نواقص
مجموعه ۲۲ جلدی صحیفه نور کاستی‌های چندی داشت؛ ازجمله:
- بخش قابل توجهی از آثار غیر تألیفی امام‌خمینی را به علت در دسترس‌نبودن اسناد آنها دربر نداشت؛
- برخی از آثار موجود در آن به دلیل نبود اصل منابع و استفاده از روزنامه‌ها، از اصالت لازم برخوردار نبودند؛
- تاریخ پاره‌ای از اسناد به صورت صحیح ضبط نشده بود.[۱]
صحیفه امام گنجینه مکتوبات مربوط به امام‌خمینی و یکی از مهم‌ترین منابع تاریخ انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر ایران است و اسناد مربوط به بخشی از فعالیت فکری ـ سیاسی امام‌خمینی در این مجموعه تنظیم و گردآوری شده‌است. این مجموعه که به مناسبت یکصدمین سال تولد امام‌خمینی تدوین شده، دوره‌ای کامل از آثار غیر تألیفی ایشان است و مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، در سال ۱۳۷۸ با الهام گرفتن از ۲۲ بهمن؛ روز پیروزی انقلاب اسلامی، در ۲۲ جلد منتشر کرده‌است.[۲]
این مجموعه حاوی گفتارها و نوشتارهای امام‌خمینی از سال ۱۳۱۲ تا ۲۸ اردیبهشت ۱۳۶۸ است که به ترتیب تاریخ تنظیم گردیده و بر روی هر جلد تاریخ آغاز و پایان اسناد کتاب ثبت شده‌است. بیش از دو هزار اثر و سند منتشرنشده از امام‌خمینی، اضافه بر آنچه در صحیفه نور آمده بود، برای نخستین بار در صحیفه امام منتشر شده‌است.[۳]
علاوه بر سخنرانی، مصاحبه و گفتگوهای امام‌خمینی، آنچه از ایشان به صورت پیام و نامه باقی مانده، اعم از نامه‌های شخصی و جمعی، در این مجموعه گردآوری شده‌است. سخنانی از امام‌خمینی در آغاز مبارزات نهضت اسلامی که به صورت خصوصی گفته شده و در گزارش‌های سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) آمده نیز در این مجموعه آورده شده‌است.[۴]
زبان اصلی صحیفه امام، فارسی است، اما تعدادی نامه و نوشته به زبان عربی دارد که توسط ناشر ترجمه شده‌است.[۵]
با این حال، صحیفه امام، شامل همه آثار امام‌خمینی نمی‌شود. آثاری که در آن نیامده را می‌توان در چند عنوان کلی بیان کرد:
- تألیفات در زمینه‌های علمی
- سروده‌های امام‌خمینی
- یادداشت‌های متفرقه امام‌خمینی که نمی‌توان عنوان خاصی بر آنها گذاشت
- استفتائات غیر سیاسی و اجتماعی
- قبض‌های وجوهات شرعی
- اسناد محرمانه نظامی و مسائل سرّی کشور
- نقل‌ها و خاطرات دیگران از امام‌خمینی.[۶]
جلدهای اول تا پنجم این مجموعه مربوط به حوادث پیش از انقلاب و جلد ششم دربارهٔ وقایع بهمن و اسفند ۱۳۵۷ و پیروزی انقلاب اسلامی و مجلدات بعدی به رویدادها و امور پس از آن اختصاص یافته‌است. نخستین سند این مجموعه، نامه احوال‌پرسیِ عاطفی امام‌خمینی در سال ۱۳۱۲ خطاب به همسرشان و آخرین سند که در جلد ۲۱ آمده، نامه ایشان به سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی؛ رئیس وقت دیوان عالی کشور در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۶۸ است و در پی آن وصیت‌نامه سیاسی‌الهی امام‌خمینی آمده‌است.
بزرگ‌ترین منبع کتاب، بایگانی موجود در مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی است که تمامی اطلاعات حتی یادداشت‌های مختصر امام‌خمینی از زمان ورود به ایران در سال ۱۳۵۷، در آن نگهداری می‌شود.[۷] نسخه اصلی بسیاری از نامه‌ها و تلگرام‌های امام‌خمینی از سال ۱۳۵۶ تا زمان رحلت ایشان که با همت و تلاش فرزندشان سیداحمد خمینی گردآوری شده بود، در اختیار این مؤسسه قرار گرفته‌است.[۸] نامه‌ها و نوشته‌های بسیاری نیز از امام‌خمینی در دست افرادی بوده‌است که با پیگیری مؤسسه از طریق فراخوان عمومی، مکاتبات و پیگیری‌های خاص به دست آمده‌است.[۹]
مؤسسه تمامی اطلاعات و اسنادی که در رسانه‌ها منتشر شده را برای انتخاب نسخه نهایی گردآوری کرده و با کتاب صحیفه نور و نوارها و کتاب‌ها و دست‌خط‌ها و نسخه‌های اصلی مقابله کرده و متن نهایی را در کمال دقت و امانتداری استخراج کرده‌است.[۱۰] افزون بر عنوان‌گذاری مطالب این مجموعه، تاریخ شمسی و قمری، مخاطب، موضوعات و مکانِ نامه‌ها، پیام‌ها و سخنرانی‌ها به تفکیک آمده‌است؛ و در شمار اندکی از سخنرانی‌ها و اسناد، به دلیل روشن‌نبودن زمان ایراد سخن یا عدم تعیین وقت سند مزبور، تاریخ دقیق آن در شناسه ذکر نشده‌است.[۱۱]
تدوین‌کنندگانِ این اثر توضیحاتی خارج از متن و به صورت پی‌نوشت یا پاورقی افزوده‌اند که اسناد را گویاتر کرده و ارتباط گفتارها و نوشتارها را با حوادث و تحولات آشکار کرده‌است[۱۲]؛ توضیحاتی از این قبیل: اطلاعات اماکن، مناطق، شخصیت‌های مطرح در نامه‌ها و نوشته‌ها، شأن صدور پاره‌ای از نامه‌ها و نیز نامه‌هایی که امام‌خمینی به آنها جواب داده‌است،[۱۳] تاریخ سخنرانی‌ها که از بایگانی ساواک به دست آمده،[۱۴] واژه‌هایی که در زبان فارسی امروز رایج نیست،[۱۵] چگونگی ارسال برخی پیام‌ها و نامه‌ها،[۱۶] گزارش‌هایی از ساواک دربارهٔ پیام یا سخنرانی امام‌خمینی،[۱۷] ترجمه آیات و روایاتی که در متن نوشته‌ها و گفته‌ها وجود دارد،[۱۸] نشانی آیات و روایات و منبع ضرب‌المثل‌ها و وقایع تاریخی، کنایه و اشاره‌های موجود در گفته‌ها و نوشته‌ها، مطالبی از ساواک دربارهٔ نامه‌هایی که در تجسس‌های مأموران از خانه‌های اشخاص یا خانه امام‌خمینی به دست آنها افتاده‌است.[۱۹]
چاپ نخست این اثر با دیباچه‌ای به قلم رهبر انقلاب، سیدعلی خامنه‌ای آغاز شده‌است. در این دیباچه، ابعاد شخصیت و اندیشه امام‌خمینی و تحولاتی که در ایران با تأثیرپذیری از اندیشه ایشان شکل گرفته، بازگو شده‌است.[۲۰] مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی نیز با نگارش مقدمه‌ای مبسوط، انگیزه‌ها و دلایل اقدام خود را در تدوین این اثر، به‌رغم مجموعه‌های مشابه به قلم آورده‌است.
ناشر در چاپ دوم، بخشی با عنوان «ضمیمه» به این اثر افزوده و در آن برخی دیگر از اسناد، نامه‌ها و سخنرانی‌ها را که در چاپ نخست نیامده، آورده‌است. این ضمیمه، در سال ۱۳۸۵ جداگانه انتشار یافته و در چاپ‌های بعدی نیز با همان عنوان در بخش پایانی جلد ۲۱ به چاپ رسیده‌است.
مجلد بیست‌ودوم شامل نمایه‌های اعلام (اشخاص، سازمان‌ها، کتاب‌ها، روزنامه‌ها، مکان‌ها) در ۱۴۹ صفحه و نمایه‌های موضوعی و واژه‌ها در ۴۲۶ صفحه و نمایه آیات و روایات در ۲۱ صفحه است. مجموعه این نمایه‌ها بیش از یکصد هزار مورد است.[۲۱]
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی با تلاش گروهی پنجاه‌نفره، ترجمه انگلیسی این مجموعه را در سال ۱۳۸۷ و ترجمه عربی آن را در سال ۱۳۸۸ منتشر کرد. همچنین مؤسسه این مجموعه را در نرم‌افزاری با قابلیت‌های پیشرفته جستجو در متن، جستجو در فهرست و دیگر امکانات، و نیز در نرم‌افزار «مجموعه آثار امام» منتشر کرده‌است.[۲۲]
پانویس
- ↑ انصاری، صحیفه، ۱/سی و پنج.
- ↑ انصاری، حضور، ۳۰۷.
- ↑ انصاری، صحیفه، ۱/سی و شش.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۷۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۱۴–۱۹ و ۳۹–۴۰.
- ↑ انصاری، صحیفه، ۱/سی و شش ـ سی و نه.
- ↑ انصاری، حضور، ۳۰۹.
- ↑ انصاری، صحیفه، ۱/بیست‌وچهار.
- ↑ انصاری، حضور، ۳۰۷.
- ↑ انصاری، صحیفه، ۱/سی‌وشش.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه ← ۲/۱۴ و ۳/۲۹۶.
- ↑ انصاری، حضور، ۳۰۸.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه ← ۱/۱۸۹.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه ← ۱/۱۹۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه ← ۱/۱۹۶.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه ← ۱/۲۰۱.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه، ← ۱/۲۲۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، نمونه، ← ۱/۲۳۰.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۳۵.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/هفت ـ ده.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۲/۶.
- ↑ مؤسسه تنظیم، آشنایی با سیر تدوین صحیفه امام، ۴۵.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- انصاری، محمدعلی، مقدمه کتاب صحیفه امام تألیف امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- انصاری، محمدعلی، مصاحبه، مجله حضور، شماره ۲۹، ۱۳۷۸ش.
- خامنه‌ای، سیدعلی، مقدمه کتاب صحیفه امام تألیف امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، آشنایی با سیر تدوین صحیفه امام، تهران، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش.
پیوند به بیرون
- محمد مرادی، صحیفه امام، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۶۱۷–۶۱۹.