عباس مصباحزاده
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عباس مصباحزاده |
| نسب | نواده نجمالممالک (منجمباشی قاجار) |
| تاریخ تولد | ۱۳۰۸ش |
| زادگاه | تهران |
| تاریخ وفات | ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ |
| شهر وفات | چنتیلی، ویرجینیا، آمریکا |
| خویشاوندان سرشناس | اسماعیل مصباح (پدر)، نجمالدوله تبریزی (پدربزرگ) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی (اخلاق و فلسفه)، سیدحسین بروجردی، سیدمحمد حجت کوهکمری، سیدمحمدحسین طباطبایی، ابوالحسن شعرانی، مهدی الهی قمشهای |
| محل تحصیل | حوزه علمیه قم، دانشکده الهیات تهران |
| تألیفات | کتب نجومی، ترجمه قرآن و صحیفه سجادیه با خط خود، دیوان شعر |
| سایر | استخراج تقویم نجومی، خطاطی کتیبههای مساجد مهم قم |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با بهاییت در تهران |
| اجتماعی | نماینده آیتالله گلپایگانی در انگلستان (۲۴ سال) |
عباس مصباحزاده، از شاگردان درس اخلاق امامخمینی.
زادگاه
عباس مصباحزاده در سال ۱۳۰۸ش در تهران به دنیا آمد.[۱] پدرش شیخ اسماعیل مصباح، از منجمان برجستهای بود که تقویمی نجومی استخراج کرد و آثاری چون استخراج الاهله، الجبر و التفویض، الفرق بین العلم و الاراده، القضا و القدر و... را نگاشت.
پدربزرگش میرزا محمدعلی نجمالدوله ملقب به نجمالممالک،[۲] جهانبخش منجمباشی[۳] و نجمالدوله تبریزی،[۴] از منجمان بزرگ عصر قاجار و از مدرسان مدارس دارالفنون و مدرسه خان مروی بود. خانواده عباس مصباحزاده در دوران کودکی به سبب وضع نامناسب تهران، راهی قم شد.[۵]
تحصیل
او دوران ابتدایی را در دبستان حیات (سنایی) قم به پایان رساند و دوره متوسطه را در دبیرستانهای سنایی و حکیم نظامی آن شهر خواند.[۶] در همان دوران بهواسطه خط خوبی که داشت، در دبستان به تدریس خطاطی هم میپرداخت.[۷]
مصباحزاده سپس به تحصیل علوم عقلی و نقلی روی آورد[۸] و تحصیل دروس حوزوی را در حوزه علمیه قم آغاز کرد. او در آن حوزه دروس سطح را نزد آقایان میرزا جعفر اشراقی، شیخ اسحاق آستارایی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، سیدحسین قاضی، شیخ مرتضی حائری یزدی و پدرش فراگرفت.[۹] سپس در درسهای خارج فقه و اصول آیتالله سیدحسین طباطبایی بروجردی، آیتالله سیدمحمد محقق داماد،[۱۰] سیدمحمد حجت کوهکمری،[۱۱] سیدصدرالدین صدر، سیداحمد حسینی زنجانی، سیدمحمدتقی موسوی خوانساری و شیخ عبدالنبی عراقی شرکت کرد[۱۲] و به دامادی آیتالله حجت کوهکمری درآمد.[۱۳] وی در کنار حضور در درسهای آنان، در درس اخلاق امامخمینی[۱۴] که در مدرسه فیضیه برگزار میشد، حضور مییافت.
درباره سالهای حضور او در آن درس گزارشی در دست نیست، ولی میتوان احتمال داد که در اوایل دهه ۱۳۲۰ش در آن درس حاضر میشده است. وی همچنین در درسهای فلسفه امامخمینی هم شرکت میکرد.[۱۵]
درباره سالهای حضور او در درس فلسفه امامخمینی هم گزارشی در دست نیست. وی در کنار حضور در درس فلسفه امامخمینی، در درس فلسفه و حکمت آقایان علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، علامه ابوالحسن شعرانی و مهدی الهی قمشهای شرکت میکرد. همزمان با تحصیل، چندین سال در مدرسه حجّتیّه قم به تدریس هیئت و نجوم برای طلاب حوزه علمیّه قم اشتغال و با استاد جامع علامه ابوالحسن شعرانی مفاوضات و مناظراتی داشت.[۱۶] او همچنین وارد دانشکده معقول و منقول (الهیات) تهران شد و موفق به اخذ مدرک لیسانس در رشته الهیات گردید.[۱۷]
فعالیت سیاسی و اجتماعی
مصباحزاده که در کنار پدرش به تحصیل مقدمات علم هیئت و نجوم و استخراج تقویم میپرداخت، از سال ۱۳۲۸ش.[۱۸] و پس از درگذشت او، مستقل نسبت به استخراج تقویم اقدام کرد.[۱۹] همچنین در نوشتن انواع خط، مهارت داشت. مصباحزاده در زمینههای علمی و تعلیم و تربیت[۲۰] و همچنین انتشار نشریه مکتب اسلام[۲۱] با محمدجواد باهنر، سیدمحمد حسینی بهشتی، محمد مفتح و ناصر مکارم شیرازی همکاری داشت.[۲۲] همچنین با نشریه پیکار مردان هم همکاری میکرد.[۲۳] او در سال ۱۳۴۴ش به تهران بازگشت.[۲۴] و در همان زمان، با تسلطی که بر خط داشت، درصدد تأسیس دانشگاه هنر اسلامی برآمد که با مخالفت حکومت پهلوی عملی نشد.[۲۵] ازجمله خطاطیهای مصباحزاده میتوان به کتیبه مسجد جامع قم، کتیبه مسجد اعظم قم، کتیبه مسجد فاطمی قم، سنگ مزار آیات سیدمحمد حجت کوهکمری و بروجردی و همچنین خطاطی قرآن کریم و مفاتیح الجناح اشاره کرد.[۲۶] وی همچنین به مبارزه با بهاییان میپرداخت و مسجدی را در میدان توحید تهران بنا کرد و آن را به صورت پایگاهی برای مبارزه با بهاییت درآورد.[۲۷]
وی در سال ۱۳۵۰ش[۲۸] از سوی آیتالله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، به انگلستان عزیمت کرد و مأمور تبلیغات اسلامی در آن کشور شد.[۲۹] وی که برای مدت کوتاهی برای تبلیغ به آن کشور رفته بود، پس از هفت ماه به کشور بازگشت و نتایج فعالیتهایش باعث شد بهعنوان نماینده آیتالله گلپایگانی، عازم آن کشور شود.[۳۰] مصباحزاده در انگلستان پس از دیدار از مراکز علمی و دانشگاهی آن کشور به رصدخانه گرینویچ لندن رفت و با دانشمندان نجوم به بحث و مشاوره پرداخت و از کتابخانه خطّی موزه بریتانیا که از زیجات قدیمه و کتب نجوم غنی است استفاده کرد. نظریات علمی و نجومی او مورد توجّه محافل دانشگاهی و حوزههای علمیه بود. برای نمونه میتوان به مسئله طلوع فجر و محاسبه زاویه قبله در کشورهای اروپایی و آمریکایی و استخراج اوقات شرعیه در مراکز اسلامی اروپا و آمریکا اشاره کرد.[۳۱]
مصباحزاده پس از ۲۴ سال حضور در لندن و پس از رحلت آیتالله گلپایگانی به کشور بازگشت[۳۲] و پس از مدتی به ایالاتمتحده آمریکا رفت و در سال ۱۳۸۲ (سال چاپ تربت پاکان قم) در آن کشور زندگی میکرد.[۳۳] تقویم سالانه وی علاوه بر ایران، سالانه در کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، عراق، لبنان، کویت چاپ و منتشر میشود. تقویمهای استخراجی وی اوقات شرعی به افق اکثر کشورها، خسوف و کسوف، محاسبه وضعیت هلال، مواضع سیارات و پیشگوییهای نجومی را داراست.
ترجمه قرآن کریم، صحیفه سجادیه و ادعیه مفاتیحالجنان به فارسی که همه با خط خود اوست، بارها به چاپ رسیده است. همچنین دو جلد کتاب در علم نجوم و ستارهشناسی از دیدگاه علمی و تجربی تألیف کرده است و بعضی از آثار ایشان در موزههای کشور نگهداری میشود.[۳۴] او همچنین به سرودن اشعار مذهبی با تخلص مصباح هم میپرداخت و از آن جمله میتوان به قصیدهای طولانی در مدح امام حسین(ع) اشاره کرد.[۳۵] همچنین در مناسبتهای مختلف اشعاری را میسرود و به همین سبب شریفرازی وی را از شاعران حوزوی نامیده است.[۳۶]
درگذشت
او در ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ در شهر چنتیلی ایالت ویرجینیای آمریکا از دنیا رفت.[۳۷]
پانویس
- ↑ برقعی، ج ۵، ص۳۳۲۵.
- ↑ جواهرکلام، ج۱، ص۴۲۰-۴۲۱.
- ↑ رضایی اصفهانی، ص۱۷۴.
- ↑ مهران، ص۳۹.
- ↑ رحمانزاده صوفیانی، ص۱۱۰.
- ↑ برقعی، ج۵، ص۳۳۲۵.
- ↑ محمدی، ص۲۶.
- ↑ برقعی، ج۵، ص۳۳۲۵.
- ↑ ۳۷۸.
- ↑ رضایی اصفهانی، ص۱۷۴.
- ↑ رحمانزاده صوفیانی، ۱۱۰.
- ↑ (۳۷۸)
- ↑ (همان، ص۱۱۱؛ الوانساز خویی، ص۳۸۸).
- ↑ ۳۷۸؛ رضایی اصفهانی، ص۱۷۴.
- ↑ ۳۷۸.
- ↑ رحمانزاده صوفیانی، ص۱۱۰.
- ↑ مهران، ص۳۹.
- ↑ همان.
- ↑ برقعی، ص۳۳۲۵.
- ↑ (رضایی اصفهانی، ص۱۷۴)
- ↑ رحمانزاده صوفیانی، ص۱۱۱.
- ↑ همان؛ رضایی اصفهانی، ص۱۷۴.
- ↑ رحمانزاده صوفیانی، ص۱۱۱.
- ↑ مهران، ص۳۹.
- ↑ محمدی، ص۲۷-۲۸.
- ↑ مهران، ص۳۹.
- ↑ محمدی، ص۲۲-۲۴.
- ↑ رضایی اصفهانی، ص۱۷۴.
- ↑ برقعی، ص۳۳۲۵.
- ↑ محمدی، ص۲۸-۲۹.
- ↑ «زندگینامه علامه عباس مصباحزاده».
- ↑ محمدی، ص۲۹.
- ↑ جواهرکلام، ج۱، ص۴۲۱.
- ↑ رضایی اصفهانی، ص۱۷۴.
- ↑ برقعی، ۳۳۲۵.
- ↑ شریف رازی، ج۱، ص۲۰۸.
- ↑ «عباس مصباح زاده».
منابع
- الوانساز خویی، محمد (۱۳۹۴)، حجت فقیهان، قم، مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).
- برقعی، محمدباقر (۱۳۷۳)، سخنوران نامی معاصر، قم، نشر خرم؛ جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، قم، انصاریان.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی (۱۳۸۹)، سیمای ترجمان قرآن (ویژهنامه همایش ملی مترجمان قرآن به زبان فارسی)، قم، پژوهشهای تفسیر و علوم قرآنی.
- رحمانزاده صوفیان، جعفر (۱۳۹۳)، عربیسرایان آذریزبان، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
- زندگینامه علامه عباس مصباحزاده».
- شریفرازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۱، تهران، اسلامیه.
- «عباس مصباح زاده»، www.wikishia.net.
- محمدی، علیمحمد (۱۳۸۸)، حیات نیکان: آیتالله مصباحزاده، قم، مرکز پژوهشهای اسلامی صداوسیما.
- مهران، محمد (۱۳۴۴)، ماهنامه هنر و مردم، شماره ۳۲ و ۳۳، خرداد و تیر.