محمدابراهیم انصاری اراکی
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدابراهیم انصاری اراکی |
| نسب | از خاندان علمی انصاری کرهرودی |
| تاریخ تولد | ۱۰ فروردین ۱۳۱۵ش |
| زادگاه | اراک |
| تاریخ وفات | ۳ اسفند ۱۳۸۹ش |
| محل دفن | صحن بزرگ حرم حضرت معصومه(س) در قم |
| شهر وفات | قم |
| خویشاوندان سرشناس | موسی انصاری (پدر)، علیاصغر انصاری (جد)، ملا علیاکبر انصاری کرهرودی (جد اعلا) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امامخمینی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدمحمدباقر صدر، سیدابوالقاسم خویی، سیدمحسن حکیم، علامه طباطبایی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه اراک، حوزه علمیه قم، حوزه علمیه نجف |
| تألیفات | تقریرات درس اصول آیتالله خویی، تقریرات درس فقه آیتالله خویی، تقریرات درس اصول آیتالله صدر، جواهر الاصول، مناسک الحج، احیاء الموات، مبحث القطع، زبده الاحکام و العبادات، توضیح المسائل فارسی، حاشیه بر منهاج الصالحین |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | همراهی با نهضت امامخمینی |
| اجتماعی | فعالیتهای تبلیغی و قضایی و تدریس در حوزههای علمیه |
محمدابراهیم انصاری اراکی، از شاگردان درس خارج فقه امامخمینی.
زادگاه و خاندان
محمدابراهیم انصاری اراکی در دهم فروردین ۱۳۱۵ش در اراک به دنیا آمد. پدرش شیخ موسی انصاری و جدش شیخ علیاصغر و جد اعلایش ملا علیاکبر انصاری کرهرودی از علمای برجسته اراک بودند و به فعالیتهای دینی در آن سامان اشتغال داشتند.[۱]
تحصیل
محمدابراهیم انصاری ابتدا خواندن و نوشتن را در مکتبخانههای شهر فراگرفت. در ۱۴ سالگی وارد مدرسه آقا ضیاءالدین اراکی اراک شد و در آنجا جامعالمقدمات، شرح الفیه ابن مالک در نحو، حاشیه ملا عبدالله در منطق و معالمالاصول شهید ثانی را نزد استادان آنجا ازجمله شیخ قنبر رفیعی خواند.[۲]
پس از آن در سال ۱۳۳۲ش راهی قم شد و در حوزه علمیه قم شرح لمعه، قوانینالاصول، باب حادی عشر، شرح تجرید الاعتقاد، رسایل، مکاسب و شرح منظومه سبزواری را نزد استادان آنجا.[۳] همچون آقایان شیخ مصطفی اعتمادی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی فراگرفت.[۴] در همین مدت، دو سال در درس تفسیر علامه سیدمحمدحسین طباطبایی، صاحب المیزان حاضر شد. همچنین موفق شد از محضر عالم ربانی شیخ عباس تهرانی (از شاگردان معروف میرزا جواد ملکی تبریزی) در درس اخلاق بهرهمند شود.[۵]
پس از آن در دروس خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی حضور یافت.[۶]
درباره حضور او در درس امامخمینی در قم گزارش دقیقی در دست نیست، ولی در زندگینامه او، درجشده در دوماهنامه آینه پژوهش، نام امامخمینی بهعنوان یکی از استادان او ذکر شده است،[۷] بنابراین میتوان احتمال داد که همزمان با حضور در درس آیات بروجردی و گلپایگانی، در درسهای خارج فقه و اصول امامخمینی که در مسجد سلماسی برگزار میشد، شرکت میجسته است. وی همچنین در حوزه علمیه قم در درس تفسیر علامه سیدمحمدحسین طباطبایی نیز حاضر میشد.[۸]
مهاجرت به نجف
انصاری اراکی در سال ۱۳۳۶ش راهی عراق شد و در حوزه علمیه آنجا تحصیلات حوزوی خود را پی گرفت. در آنجا کفایهالاصول را پیش شیخ مجتبی لنکرانی خواند و در شرح منظومه از شاگردان شیخ عباس قوچانی بود. شرح اشارات خواجه نصیرالدین طوسی، شرح مخلص فی الهنیه و خلاصه الحساب عاملی را هم در محضر علامه سیدهاشم تهرانی خواند و همزمان در درس فلسفتنا و الاسس المنطقیه فی الاستقرا و همچنین اسفار اربعه آیتالله سیدمحمدباقر صدر بهصورت خصوصی شرکت میجست.
آنگاه در نجف از درسهای خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم و سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد و مدت یک سال از درس مستمسک عروهالوثقی آیتالله حکیم و مدت دوازده سال در درس (یک دوره اصول و کتابهای طهارت و نماز) آیتالله خویی شرکت کرد. هفت سال هم در درس خارج اصول آیتالله سیدمحمدباقر صدر حضور مییافت.
او پس از مهاجرت امامخمینی به نجف در سال ۱۳۴۴ش و تشکیل کلاس درس خارج فقه (مکاسب) در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترکها، در آن درس حضور یافت و هفت سال از درس خارج مکاسب امامخمینی بهرهمند شد.[۹]
انصاری اراکی درباره حضور در درس امامخمینی میگوید:
«سالی که حضرت امام، رضوانالله تعالی علیه، از ترکیه به نجف اشرف تشریف آوردند، بنده در عراق بودم. در آنجا منزل کوچکی برای امام اجاره کرده بودند و ایشان تابستانها در حیاط بیرونی مینشستند و ما صبحها در محضر درس امام کسب فیض میکردیم و شبها هم در حیاط بیرونی، سؤالات درسی را میپرسیدیم. آن حیاط خیلی کوچک بود و هرچه به امام اصرار شد که اجازه بدهید در حیاط منزل، کولر بگذاریم، ایشان مخالفت میفرمودند. باید عرض کنم که در حیاط منزل امام، در آن موقع یک پنکه سقفی کهنه وجود داشت که بهزحمت میچرخید و ایشان آن سال را با هوای گرم نجف و بدون کولر گذراندند».[۱۰]
او درباره توجه امامخمینی به طلاب علوم حوزوی میگوید: امام همیشه به طلبهها و بهخصوص طلبههای جوان توجه داشتند و دائماً از وضعشان پرسوجو میکردند و در صورت نیاز، رسیدگی و توجه خاصی مبذول میداشتند. این در حالی بود که از طرف ساواک و دولت وقت در فشار بودند. رژیم شاه اجازه نمیداد که پول به دست امام برسد؛ با وجود این ایشان تا آنجایی که امکان داشت از کمک به طلبهها دریغ نمیورزیدند.[۱۱]
انصاری اراکی همزمان با حضور در درسهای مراجع فوقالذکر، در درسهای فقه و اصول و فلسفه (اسفار) آیتالله سیدمحمدباقر صدر حاضر شد و تقریرات درس ایشان را هم نگاشت و مورد توجه فراوان او قرار گرفت و اجازاتی را در امورات شرعیه از آن روحانی مبرز دریافت کرد.[۱۲] همزمان درسهایی چون جامعالمقدمات، اللمعه الدمشقیه، اصول مظفر، شرح تجرید اعتقاد، منظومه سبزواری، منطق، شرح المخلص در هیئه، مکاسب و کفایه را تدریس میکرد. او در مدت حضور در عراق در ماههای محرم و صفر برای تبلیغ به تهران سفر و در درس خارج فقه و اصول آیتالله سیدابوالقاسم قزوینی شرکت میکرد و این درس را به مدت ۶ سال پیاپی دنبال کرد.[۱۳]
تدریس
وی در سال ۱۳۵۰ ش، همزمان با اخراج ایرانیان از عراق، به کشور بازگشت و در شهر قم مقیم شد و به تدریس، تألیف و تبلیغ دین پرداخت.[۱۴] وی در قم، تدریس دروس عالیه کفایه و مکاسب و شرح تجرید را شروع کرد و درحالیکه مجتهد بود، ۴ سال در درس آیتالله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی حاضر شد.[۱۵]
از سال ۱۳۶۱ش تدریس درس خارج (کتاب احیاء الموات) را آغاز کرد، ولی حوادث ابتدای انقلاب و جنگ تحمیلی، او را به حضور در مسئولیتهای قضایی و پشتیبانی از جبههها کشاند و همین امر مانع ادامه تدریس شد.[۱۶] در ایام دفاع مقدس نیز، خود و فرزندانش به جبهههای نبرد شتافتند و در راه یاری اسلام و نظام جمهوری اسلامی، دو تن از فرزندانش ـ محسن و محمدعلی ـ به خیل شهیدان انقلاب اسلامی پیوستند.[۱۷]
انصاری اراکی از سال ۱۳۷۳ش با دعوتهای مکرر علمای بزرگ لبنان برای تدریس درس خارج فقه، به بعلبک در لبنان سفر کرد و در حوزه علمیه امام المنتظر علیهالسلام مشغول تدریس به زبان عربی در علم فقه و اصول شد.[۱۸] همچنین برای تدریس خارج فقه و اصول، چند سال هم به سوریه رفت و در حوزه علمیه زینبیه آن کشور به تدریس پرداخت.
پس از سقوط نظام بعث عراق و سرنگونی صدام (اردیبهشت ۱۳۸۲) به عراق رفت و در کربلا مستقر شد و به تبلیغ و تدریس مشغول شد. او صبحها خارج فقه را در رواق امام حسین علیهالسلام و عصرها درس اصول را در مسجد سلطانی تدریس میکرد و همچنین امامت جماعت قسمت بالاسر امام حسین علیهالسلام را در فرایض پنجگانه به عهده داشت. پس از ۵ سال و زمانی که شرایط برای رفتن ایشان به نجف آماده شد، به نجف اشرف هجرت کرد و پس از استقرار در نجف اشرف، تدریس دروس خارج فقه و اصول را در مسجد طریحی آن شهر آغاز کرد و در ضمن در بیت خود پاسخگوی سؤالات مراجعان بود.[۱۹]
انصاری اراکی پس از مدتی به کشور بازگشت و در قم اقامت گزید.
تألیفات
او در کنار تدریس دروس حوزوی، به تألیف آثار علمی هم میپرداخت و ازجمله تألیفات او میتوان به تقریرات درس خارج اصول آیتالله خویی، تقریرات درس خارج فقه آیتالله خویی، تقریرات درس خارج اصول آیتالله سیدمحمدباقر صدر، جواهر الاصول زبدة الاحکام، مناسک الحج، احیاء الموات (تقریرات درس فقه مرحوم شهید صدر)، مبحث القطع (تقریر درس اصول آیتالله صدر)، زبده الاحکام و العبادات، توضیح المسائل فارسی، حاشیه بر منهاج الصالحین (در دو جلد) و کتاب القضاء (غیرچاپی) اشاره کرد.[۲۰]
درگذشت
محمدابراهیم انصاری اراکی در سوم اسفند ۱۳۸۹ش در قم درگذشت. پیکر او پس از تشییع و اقامه نماز توسط سیدکاظم حائری، در یکی از حجرههای صحن بزرگ حرم حضرت معصومه در قم به خاک سپرده شد.[۲۱]
پانویس
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۹۳.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۲.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۲.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۹۳.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۲.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۹۳.
- ↑ «درگذشتگان: آیتالله انصاری اراکی»، ص۱۲۵.
- ↑ «درگذشتگان: آیتالله انصاری اراکی»، ص۱۲۵.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۲-۱۹۳.
- ↑ آینه حسن، ص۶۰.
- ↑ برداشتهایی از سیره امامخمینی، ج۵، ص۱۳۳؛ سلسله موی دوست، ج۱، ص۳۶.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۹۳.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۳.
- ↑ شریفرازی، گنجینه دانشمندان، ج۹، ص۹۳.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۳.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۳.
- ↑ «درگذشتگان: آیتالله انصاری اراکی»، ص۱۲۵.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۴.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۴.
- ↑ آدینه، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ص۱۹۸.
- ↑ «درگذشتگان: آیتالله انصاری اراکی»، ص۱۲۵.
منابع
- آدینه، مرتضی (۱۳۷۷)، «آیتالله محمدابراهیم انصاری اراکی، پدر شهید»، ستارگان حرم، ج۲۹، قم، زائر.
- آیینه حُسن: خاطراتی از ویژگیهای ممتاز امامخمینی(س) در امور فردی و اجتماعی (۱۳۷۹)، به کوشش اصغر میرشکاری، حمید بصیرتمنش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س).
- برداشتهایی از سیره امامخمینی (س) (۱۳۷۹)، گردآورنده غلامعلی رجائی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س)، ج۵، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- «درگذشتگان: آیتالله انصاری اراکی» (۱۳۹۰)، دوماهنامه آینه پژوهش، سال بیست و یکم، شماره یکم (شماره مسلسل ۱۲۷)، فروردین و اردیبهشت.
- سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امامخمینی(س) به نقل از شاگردان، دوستان و منسوبین (۱۳۸۳)، به کوشش مجتبی فراهانی، با مقدمه عباسعلی عمید زنجانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س).
- شریفرازی، محمد (۱۳۷۲)، گنجینه دانشمندان، ج۹، تهران، مؤلف.