حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (added Category:مقاله‌های دارای ناوبری using HotCat) |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقاله‌های دارای شناسه using HotCat) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی'''، حاشیه فقهی [[امام‌خمینی]] بر رساله ارث [[ملامحمدهاشم خراسانی]]، فارسی. | '''حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی'''، حاشیه فقهی [[امام‌خمینی]] بر رساله ارث [[ملامحمدهاشم خراسانی]]، فارسی. | ||
ملامحمدهاشم خراسانی، فقیه و مورخ امامی آثار چندی از خود برجای گذاشت ازجمله: کتاب منتخب التواریخ، رساله ربا و رساله ارث. رساله ارث وی در قالب رساله عملیه نگاشته شده‌است و مجتهدانی بر آن حاشیه نوشته‌اند. | |||
تعلیقات امام‌خمینی بر این رساله، با عنوان حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی از نخستین نوشته‌های فقهی ایشان است و در سال ۱۳۳۱ نگاشته شده و بنابر احتمالی، علت انتخاب این رساله برای حاشیه‌نگاری، ناقص‌بودن مبحث ارث کتاب وسیلة النجاة، بوده که امام‌خمینی بر آن تعلیقه نوشته است. | |||
این رساله شامل یک مقدمه، هفت فصل و یک خاتمه است و تمامی مباحث فقهی ارث را دربر می‌گیرد و امام‌خمینی در مجموع ۱۰۸ حاشیه بر این رساله نگاشته است. | |||
این رساله ظاهراً نخستین‌بار پس از درگذشت [[سیدحسین بروجردی]] چاپ شده و بار دوم، به دست [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] در سال ۱۳۷۸ در ۱۳۴ صفحه چاپ شده‌است. همچنین این کتاب در جلد ۲۸ «[[موسوعة الامام‌الخمینی]]» در سال ۱۳۹۲ منتشر شده‌است. | |||
== معرفی ملاهاشم == | == معرفی ملاهاشم == | ||
ملامحمدهاشم خراسانی، فقیه و مورخ امامی (۱۲۸۴–۱۳۵۲ق)، در [[مشهد]] متولد شد و پس از فراگرفتن مقدمات علوم دینی، رهسپار [[نجف]] گشت و از محضر استادانی همچون [[آخوند محمدکاظم خراسانی]] و [[سیداسماعیل صدر اصفهانی]] بهره برد. ایشان پس از بازگشت به مشهد به حوزه درس سیدعلی حائری یزدی پیوست و آثار چندی از خود برجای گذاشت که ازجمله آنها می‌توان به کتاب منتخب التواریخ، حسن العاقبة فی سعادة الخاتمه، رساله ربا، رساله معاملات و رساله ارث اشاره کرد.<ref>آقابزرگ، الذریعة، ۷/۱۵.</ref> رساله ارث وی به صورت فتوایی و در قالب رساله عملیه نگاشته شده است و مجتهدانی بر آن حاشیه نوشته‌اند.<ref>عماد، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲.</ref> این رساله در سال ۱۳۴۰ق/ ۱۳۰۰ش چاپ و منتشر شد و در الذریعة با نام رسالة فی المیراث آمده است.<ref>آقابزرگ، الذریعة، ۲۳/۳۰۴.</ref> | ملامحمدهاشم خراسانی، فقیه و مورخ امامی (۱۲۸۴–۱۳۵۲ق)، در [[مشهد]] متولد شد و پس از فراگرفتن مقدمات علوم دینی، رهسپار [[نجف]] گشت و از محضر استادانی همچون [[آخوند محمدکاظم خراسانی]] و [[سیداسماعیل صدر اصفهانی]] بهره برد. ایشان پس از بازگشت به مشهد به حوزه درس سیدعلی حائری یزدی پیوست و آثار چندی از خود برجای گذاشت که ازجمله آنها می‌توان به کتاب منتخب التواریخ، حسن العاقبة فی سعادة الخاتمه، رساله ربا، رساله معاملات و رساله ارث اشاره کرد.<ref>آقابزرگ، الذریعة، ۷/۱۵.</ref> رساله ارث وی به صورت فتوایی و در قالب رساله عملیه نگاشته شده است و مجتهدانی بر آن حاشیه نوشته‌اند.<ref>عماد، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲.</ref> این رساله در سال ۱۳۴۰ق/ ۱۳۰۰ش چاپ و منتشر شد و در الذریعة با نام رسالة فی المیراث آمده است.<ref>آقابزرگ، الذریعة، ۲۳/۳۰۴.</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۸: | ||
[[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه امام‌خمینی]] | [[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:کتاب‌های | [[رده:کتاب‌های امام‌خمینی به زبان عربی]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | [[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | [[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای ناوبری]] | [[رده:مقاله‌های دارای ناوبری]] | ||
{{آثار امام‌خمینی}} | {{آثار امام‌خمینی}} | ||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ تیر ۱۴۰۲، ساعت ۰۹:۲۸
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| عنوان | حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی |
| نویسنده | امام خمینی |
| تاریخ نگارش | ۱۳۷۲ق/ ۱۳۳۱ش |
| موضوع | فقهی |
| تعداد جلد | 1 جلد |
| تعداد صفحات | 120 و 134 |
| اطلاعات نشر | |
| قطع | وزیری و رقعی |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی |
| تاریخ نشر | سال ۱۳۸۳ق/ ۱۳۴۲ش و سال ۱۳۷۸ |
حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی، حاشیه فقهی امام‌خمینی بر رساله ارث ملامحمدهاشم خراسانی، فارسی.
ملامحمدهاشم خراسانی، فقیه و مورخ امامی آثار چندی از خود برجای گذاشت ازجمله: کتاب منتخب التواریخ، رساله ربا و رساله ارث. رساله ارث وی در قالب رساله عملیه نگاشته شده‌است و مجتهدانی بر آن حاشیه نوشته‌اند.
تعلیقات امام‌خمینی بر این رساله، با عنوان حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی از نخستین نوشته‌های فقهی ایشان است و در سال ۱۳۳۱ نگاشته شده و بنابر احتمالی، علت انتخاب این رساله برای حاشیه‌نگاری، ناقص‌بودن مبحث ارث کتاب وسیلة النجاة، بوده که امام‌خمینی بر آن تعلیقه نوشته است.
این رساله شامل یک مقدمه، هفت فصل و یک خاتمه است و تمامی مباحث فقهی ارث را دربر می‌گیرد و امام‌خمینی در مجموع ۱۰۸ حاشیه بر این رساله نگاشته است.
این رساله ظاهراً نخستین‌بار پس از درگذشت سیدحسین بروجردی چاپ شده و بار دوم، به دست مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در سال ۱۳۷۸ در ۱۳۴ صفحه چاپ شده‌است. همچنین این کتاب در جلد ۲۸ «موسوعة الامام‌الخمینی» در سال ۱۳۹۲ منتشر شده‌است.
معرفی ملاهاشم
ملامحمدهاشم خراسانی، فقیه و مورخ امامی (۱۲۸۴–۱۳۵۲ق)، در مشهد متولد شد و پس از فراگرفتن مقدمات علوم دینی، رهسپار نجف گشت و از محضر استادانی همچون آخوند محمدکاظم خراسانی و سیداسماعیل صدر اصفهانی بهره برد. ایشان پس از بازگشت به مشهد به حوزه درس سیدعلی حائری یزدی پیوست و آثار چندی از خود برجای گذاشت که ازجمله آنها می‌توان به کتاب منتخب التواریخ، حسن العاقبة فی سعادة الخاتمه، رساله ربا، رساله معاملات و رساله ارث اشاره کرد.[۱] رساله ارث وی به صورت فتوایی و در قالب رساله عملیه نگاشته شده است و مجتهدانی بر آن حاشیه نوشته‌اند.[۲] این رساله در سال ۱۳۴۰ق/ ۱۳۰۰ش چاپ و منتشر شد و در الذریعة با نام رسالة فی المیراث آمده است.[۳]
علت انتخاب رساله ملاهاشم
تعلیقات امام‌خمینی بر این رساله، با عنوان حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی از نخستین نوشته‌های فقهی ایشان است و در سال ۱۳۷۲ق/ ۱۳۳۱ش نگاشته شده[۴] و بنابر احتمالی، علت انتخاب این رساله برای حاشیه‌نگاری، ناقص‌بودن مبحث ارث کتاب وسیلة النجاة، تألیف سیدابوالحسن اصفهانی بوده که امام‌خمینی در آن روزگار بر آن تعلیقه نوشته است.[۵]
ساختار کتاب
این رساله شامل یک مقدمه، هفت فصل و یک خاتمه است و تمامی مباحث فقهی ارث را دربر می‌گیرد. مقدمه شامل فضیلت علم به فرایض، حدّ نَسَب و رَحِم، حقوق قابل انتقال به وارث، حقوق غیرقابل انتقال به وارث، حقوق قابل اسقاط میت و چگونگی ارث‌بردن است.[۶] فصل‌های کتاب این چنین است: فصل اول، درجه ارث و ترتیب مصارف؛ فصل دوم، مقتضی و موانع ارث؛ فصل سوم، سهام و فرایض مذکور در قرآن؛ فصل چهارم، چگونگی ارث‌بردن طبقه اول وارثان؛ فصل پنجم، چگونگی ارث‌بردن طبقه دوم وارثان؛ فصل ششم، چگونگی ارث‌بردن طبقه سوم وارثان؛ فصل هفتم، توارث به اسباب (زوجیت، ولای عتق، ولای ضامن جریره و ولای امامت). خاتمه کتاب، دربرگیرنده چهار مسئله وارث در رحم، ارث ولدالزنا، ارث خنثی و وارث دارای دو سر می‌باشد.
شیوه نگارش
امام‌خمینی در آن دسته از مسائلی که نظر فقهی‌شان مغایر با صاحب رساله بوده، به همان شیوه حاشیه‌نگاری فقهی، نظریات خود را با عبارت‌هایی کوتاه در پاورقی آورده است؛ برای مثال مؤلف فتوایی به صورت احتمال نقل کرده و امام‌خمینی در پاورقی آن احتمال را اقوی دانسته است.[۷] در این کتاب که در مجموع دارای ۱۰۸ حاشیه است، هیچ‌گونه بحث و استدلالی در متن و حاشیه به چشم نمی‌خورد.
انتشار
نخستین نسخه از این حاشیه، به خط امام‌خمینی در انتهای نسخه خطی حاشیه بر وسیلة النجاة آورده شده است و ایشان دوباره آن را با تغییرات مختصری، جداگانه پاک‌نویس کرده بود. آنچه اکنون با عنوان حاشیه بر رساله ارث چاپ شده، مجموع حواشی، اضافات، تغییرات و ویرایش دیگری است که با متن دست‌نوشته امام‌خمینی فرق‌هایی دارد. این مغایرت‌ها نشان می‌دهد ایشان هنگام چاپ کتاب، در عبارات حاشیه خود تصرفاتی کرده است.[۸] این رساله ظاهراً نخستین بار پس از درگذشت سیدحسین بروجردی در سال ۱۳۸۳ق/ ۱۳۴۲ش[۹] در ۱۲۰ صفحه و در قطع وزیری، بدون مقدمه و با فهرستی دو صفحه‌ای چاپ شده و بار دوم، به دست مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی تصحیح و در سال ۱۳۷۸ هم‌زمان با یکصدمین سال تولد امام‌خمینی، در ۱۳۴ صفحه در قطع رقعی تجدید چاپ گردیده است. همچنین این کتاب در «موسوعة الامام‌الخمینی» در سال ۱۳۹۲ به همراه کتاب نجاة العباد در جلد ۲۸ منتشر شده است.
پانویس
- ↑ آقابزرگ، الذریعة، ۷/۱۵.
- ↑ عماد، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، ۴۲.
- ↑ آقابزرگ، الذریعة، ۲۳/۳۰۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقدمه، ۷.
- ↑ مؤسسه تنظیم، کتابشناسی، ۲۰.
- ↑ امام‌خمینی، حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم، ۱۱–۳۸.
- ↑ امام‌خمینی، حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم، ۳۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقدمه، ۷–۸.
- ↑ استادی، کتابها و آثار علمی امام‌خمینی، ۱۵۶.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
- استادی، رضا، کتابها و آثار علمی امام‌خمینی، مجله کیهان اندیشه، شماره ۲۹، ۱۳۶۹ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم‌بن‌محمدبن‌علی الخراسانی المشهدی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ سوم، ۱۳۸۶ش.
- عماد دشتی، صدرالدین، کتابشناسی موضوعی ـ توصیفی آثار امام راحل، مجله حضور (ویژه‌نامه هشتمین سالگرد رحلت امام‌خمینی)، ۱۳۷۶ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کتابشناسی مجموعه آثار امام‌خمینی، قم، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم‌بن‌محمدبن‌علی الخراسانی المشهدی، تألیف امام‌خمینی، تهران، چاپ سوم، ۱۳۸۶ش.
پیوند به بیرون
- محمد مرادی، «حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانی»، دانشنامه امام‌خمینی، ج۴، ص۲۵۲.