سخنرانیهای امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سخنرانیها'''، گفتارهای امام‌خمینی در دیدارهای خصوصی و عمومی با شخصیت‌ها و گروه‌های مختلف [[مردم]]. | [[پرونده:سخنرانیها 4.jpg|بندانگشتی]] | ||
'''سخنرانیها'''، گفتارهای [[امام‌خمینی]] در دیدارهای خصوصی و عمومی با شخصیت‌ها و گروه‌های مختلف [[مردم]]. | |||
امام‌خمینی در کنار [[تدریس امام‌خمینی|تدریس]] و [[تألیفات و آثار امام‌خمینی|تألیف]] به‌سخنرانی برای مردم نیز می‌پرداخت. اهمیت سخنرانیهای ایشان از آن‌روست که با تحلیل آنها، می‌توان با دیدگاه‌های ایشان آشنا شد. | |||
قدیمی‌ترین سخنرانی امام‌خمینی؛ سخنرانی در مجلس ختم سیدمحمد طباطبایی؛ از رجال [[نهضت مشروطه|مشروطیت]] در سال ۱۲۹۹ و آخرین سخنرانی در ۱ فروردین ۱۳۶۸ به‌مناسبت سال نو می‌باشد. تعداد سخنرانیهای امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۸ ایراد شده، دست‌کم ۹۴۱ سخنرانی است. | |||
برخی از ویژگی‌های سخنرانیهای امام‌خمینی عبارت‌اند از: آغاز سخنرانی با یاد خدا و به‌پایان‌بردن آن با دعا، بیان ساده و روان، استفاده از مضامین [[قرآن|آیات]] و [[حدیث|روایات]]، پرهیز از طولانی‌شدن زمان سخنرانی و توجه به فرارسیدن وقت [[نماز]]. | |||
ایشان مطالب سخنرانی را در ذهن خود داشت و متناسب با مخاطبان به‌سخنرانی می‌پرداخت؛ بدون اینکه کسی محتوای سخنرانی را تهیه کند و از کاغذ یادداشت استفاده نمی‌کرد. | |||
سخنرانیهای امام‌خمینی گستره‌ای وسیع از موضوعات را دربر می‌گیرد. و سخنرانیهای در [[ایران]]، عراق و فرانسه انجام شده‌است. کمترین مدت سخنرانی، یک‌دقیقه و بیشترین آن ۸۳ دقیقه بوده‌است. | |||
حاضران در جلسات سخنرانی امام‌خمینی طیف‌ها، قشرها و طبقات گوناگونی بوده‌اند. از نظر سن مخاطبان نیز معمولاً افراد با سنین گوناگون حاضر می‌شدند؛ ولی گاهی دیدار با [[جوان|جوانان]] یا کودکان بوده‌است. | |||
برخی سخنرانیهای دارای تأثیرات فراوان‌تری بوده، چون سخنرانی در [[مدرسه فیضیه]] در خرداد ۱۳۴۲، سخنرانی ۲۹ اسفند ۱۳۵۶ در نجف و سخنرانی در [[بهشت‌زهرا(س)]] در آغاز ورود به ایران. | |||
کامل‌ترین مجموعه دربردارنده سخنرانیها، پیام‌ها و… امام‌خمینی، [[صحیفه نور]] است که پس از اصلاح اشتباهات و تکمیل با عنوان [[صحیفه امام]] به‌چاپ رسیده‌است. | |||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
| خط ۱۰: | خط ۲۷: | ||
== ویژگی‌ها == | == ویژگی‌ها == | ||
ویژگی‌های عمومی و غالبی سخنرانیهای امام‌خمینی عبارت‌اند از: | ویژگی‌های عمومی و غالبی سخنرانیهای امام‌خمینی عبارت‌اند از: | ||
# آغاز سخنرانی با [[یاد خدا]] و به‌پایان‌بردن آن همراه با [[دعا]] و آرزوی خیر و [[سعادت]] برای حاضران و دیگران. | # آغاز سخنرانی با [[یاد خدا]] و به‌پایان‌بردن آن همراه با [[دعا]] و آرزوی خیر و [[سعادت]] برای حاضران و دیگران. | ||
# بیان ساده، روان و سلیس و پرهیز از واژه‌ها و اصطلاحات غریب یا غیر فارسی مگر [[آیات]] و [[روایات]] یا واژه‌های عربی. | # بیان ساده، روان و سلیس و پرهیز از واژه‌ها و اصطلاحات غریب یا غیر فارسی مگر [[آیات]] و [[روایات]] یا واژه‌های عربی. | ||
| خط ۲۲: | خط ۳۸: | ||
# توجه به فرارسیدن وقت [[نماز]]. | # توجه به فرارسیدن وقت [[نماز]]. | ||
# پرهیز از بیان نام افراد، به‌ویژه افراد منفی و یادآوری کنایی از آنها. | # پرهیز از بیان نام افراد، به‌ویژه افراد منفی و یادآوری کنایی از آنها. | ||
# پاسخ به ابراز احساسات حاضران در آغاز و پایان سخنرانی، به‌گونه‌ای که این حالت گاه بر سلامتی ایشان نیز تأثیر می‌گذاشت.<ref>نوربالا، ارجعی الی ربّک، ۳۰۳.</ref> | |||
# رعایت نظافت ظاهری، [[ساده‌زیستی|ساده‌پوشی]] و سادگی محل سخنرانی. | |||
دربارهٔ روش تهیه و تنظیم سخنرانیها و تعیین مباحثی که در هر سخنرانی باید بیان شود، می‌توان گفت ایشان مطالب و مفاهیم علمی و دینی را در ذهن و اندیشه خویش داشت و از راه‌های گوناگون در جریان اطلاعات و اخبار جاری کشور و جهان قرار می‌گرفت<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/د.</ref> و متناسب با مخاطبان و نیاز آنها و مخاطبان عام داخلی و خارجی به سخنرانی می‌پرداخت؛ بدون اینکه کسی محتوای سخنرانی ایشان را تهیه کند؛ بنابراین هر سخنرانی ایشان برآیند آگاهی از اخبار رسیده، تحلیل شرایط حاکم بر کشور و جهان، ویژگی حاضران و مسئولیت آنان، نکاتی که لازم بود مردم از آنها آگاه شوند یا خطرها و مشکلات موجود بر سر راه انقلاب بوده‌است. ایشان هنگام سخنرانی از کاغذ یادداشت و مانند آن استفاده نمی‌کرد؛ هرچند از پیش دربارهٔ نکاتی که لازم بود در سخنرانی مطرح شود یادداشت‌هایی تهیه می‌کرد که تعدادی از آنها در آرشیو [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] نگهداری می‌شود.<ref>انصاری، مقدمه کتاب صحیفه امام، ۱/سی‌وهفت.</ref> | دربارهٔ روش تهیه و تنظیم سخنرانیها و تعیین مباحثی که در هر سخنرانی باید بیان شود، می‌توان گفت ایشان مطالب و مفاهیم علمی و دینی را در ذهن و اندیشه خویش داشت و از راه‌های گوناگون در جریان اطلاعات و اخبار جاری کشور و جهان قرار می‌گرفت<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/د.</ref> و متناسب با مخاطبان و نیاز آنها و مخاطبان عام داخلی و خارجی به سخنرانی می‌پرداخت؛ بدون اینکه کسی محتوای سخنرانی ایشان را تهیه کند؛ بنابراین هر سخنرانی ایشان برآیند آگاهی از اخبار رسیده، تحلیل شرایط حاکم بر کشور و جهان، ویژگی حاضران و مسئولیت آنان، نکاتی که لازم بود مردم از آنها آگاه شوند یا خطرها و مشکلات موجود بر سر راه انقلاب بوده‌است. ایشان هنگام سخنرانی از کاغذ یادداشت و مانند آن استفاده نمی‌کرد؛ هرچند از پیش دربارهٔ نکاتی که لازم بود در سخنرانی مطرح شود یادداشت‌هایی تهیه می‌کرد که تعدادی از آنها در آرشیو [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] نگهداری می‌شود.<ref>انصاری، مقدمه کتاب صحیفه امام، ۱/سی‌وهفت.</ref> | ||
== موضوعات == | == موضوعات == | ||
مجموعه بیانات امام‌خمینی گستره‌ای وسیع و متنوع از موضوعات و مباحث گوناگون را دربر می‌گیرد. | مجموعه بیانات امام‌خمینی گستره‌ای وسیع و متنوع از موضوعات و مباحث گوناگون را دربر می‌گیرد. | ||
این موضوعات را می‌توان در ذیل این محورها تنظیم کرد: | |||
# [[اسلام]] و [[دین]]: نقش دین به عنوان یک عامل انگیزش،<ref>مزینانی، بررسی عوامل ایجاد انگیزه در بیانات حضرت امام‌خمینی، ۱۱۲.</ref> جنبه‌های عبادی و سیاسی اسلام، [[رابطه دین و سیاست]].<ref>امام‌خمینی، کوثر، ۱/۲۴، ۱۰۴ و ۲/۵۳.</ref> | |||
# سیاست و اجتماع: [[مبارزه با استکبار]]، [[حفظ وحدت]]، [[استقلال‌طلبی]]، [[انتخابات]]، [[انقلاب اسلامی]] و [[نظام جمهوری اسلامی]]، [[جنگ]] و [[دفاع]]، [[عدالت اجتماعی]]، [[قانون اساسی]]، قیام برای خدا، [[مردم]] و نقش آنها در [[حکومت دینی]].<ref>امام‌خمینی، کوثر، ۱/۶۷، ۸۳، ۱۰۱، ۱۶۴ و ۲/۲۶، ۹۹.</ref> | |||
# اخلاق، [[تعلیم و تربیت]] و عرفان و معنویت: نیاز [[انسان]] به تعلیم و تربیت، رابطه تعلیم و تزکیه، نقش عرفان در تربیت، روش تربیت و….<ref>مجتهدزاده، بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه حضرت امام‌خمینی، ۱۷۴.</ref> | |||
# اقتصاد: اقتصاد مستقل و اقتصاد وابسته. | # اقتصاد: اقتصاد مستقل و اقتصاد وابسته. | ||
# [[فرهنگ]]، هنر و تبلیغات: فرهنگ سالم و فاسد و [[فرهنگ اسلام]].<ref>← مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، جم؛ امام‌خمینی، کوثر، جم.</ref> | # [[فرهنگ]]، هنر و تبلیغات: فرهنگ سالم و فاسد و [[فرهنگ اسلام]].<ref>← مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، جم؛ امام‌خمینی، کوثر، جم.</ref> | ||
با مروری بر فهرست موضوعی سخنرانیهای امام‌خمینی به دست‌می‌آید که موضوعاتی چون: خدا، [[پیامبر(ص)]]، [[امام‌علی(ع)]]، [[انبیا(ع)]]، [[قرآن]]، اسلام، انسان، [[آزادی]]، مبارزه با [[آمریکا]] و [[اسرائیل]]، [[ابرقدرت‌ها]]، [[استعمار]]، [[استکبار]]، [[استقامت]]، [[مستضعفان]]، [[استقلال]]، [[اصلاح]]، [[انتخابات]]، [[انقلاب اسلامی]]، [[ایران]]، [[پیروزی]]، [[تبلیغات]]، [[تفرقه]]، [[وحدت]]، [[جمهوری اسلامی]]، [[حکومت اسلامی]]، [[دانشگاه]]، [[رژیم پهلوی]]، [[روحانیت]]، [[زنان]]، [[شهادت]]، [[عدالت]]، [[علم]] و علما، [[قانون اساسی]]، قیام و مردم، تکرار و بسامدی بیشتری داشته‌است<ref>مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۲۸۶–۳۲۹.</ref> | با مروری بر فهرست موضوعی سخنرانیهای امام‌خمینی به دست‌می‌آید که موضوعاتی چون: خدا، [[پیامبر(ص)]]، [[امام‌علی(ع)]]، [[انبیا(ع)]]، [[قرآن]]، اسلام، انسان، [[آزادی]]، مبارزه با [[آمریکا]] و [[اسرائیل]]، [[ابرقدرت‌ها]]، [[استعمار]]، [[استکبار]]، [[استقامت]]، [[مستضعفان]]، [[استقلال]]، [[اصلاح]]، [[انتخابات]]، [[انقلاب اسلامی]]، [[ایران]]، [[پیروزی]]، [[تبلیغات]]، [[تفرقه]]، [[وحدت]]، [[جمهوری اسلامی]]، [[حکومت اسلامی]]، [[دانشگاه]]، [[رژیم پهلوی]]، [[روحانیت]]، [[زنان]]، [[شهادت]]، [[عدالت]]، [[علم]] و علما، [[قانون اساسی]]، قیام و مردم، تکرار و بسامدی بیشتری داشته‌است<ref>مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۲۸۶–۳۲۹.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۶۶: | ||
== اهمیت و نقش == | == اهمیت و نقش == | ||
سخنرانیهای امام‌خمینی تأثیرات و پیامدهای فراوانی داشته که آگاهی‌بخشی به مخاطبان، تحکیم پیوند مردم و [[رهبری]] و تداوم [[انقلاب اسلامی]]، از بین‌بردن یأس و ناامیدی در مردم و مسئولان و تقویت روحیه امید و استقامت در آنان، ترسیم مسیر آینده نهضت اسلامی و خطرهای پیش رو، اعلام دیدگاه‌ها و مواضع [[نظام اسلامی]] برای مردم ایران و مردم دیگر کشورهای جهان، ارتباط مستقیم با گروه‌ها و قشرهای گوناگون اجتماع و آگاهی از واقعیت‌های جامعه، ازآن‌جمله است.<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/ج ـ د | سخنرانیهای امام‌خمینی تأثیرات و پیامدهای فراوانی داشته که آگاهی‌بخشی به مخاطبان، تحکیم پیوند مردم و [[رهبری]] و تداوم [[انقلاب اسلامی]]، از بین‌بردن یأس و ناامیدی در مردم و مسئولان و تقویت روحیه امید و استقامت در آنان، ترسیم مسیر آینده نهضت اسلامی و خطرهای پیش رو، اعلام دیدگاه‌ها و مواضع [[نظام اسلامی]] برای مردم ایران و مردم دیگر کشورهای جهان، ارتباط مستقیم با گروه‌ها و قشرهای گوناگون اجتماع و آگاهی از واقعیت‌های جامعه، ازآن‌جمله است.<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/ج ـ د.</ref> | ||
سخنرانیهای امام‌خمینی به‌ویژه آنهایی که در مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز ایراد می‌شد، در رسانه‌های گروهی دیگر کشورهای جهان نیز بازتاب‌های گسترده‌ای داشت. به سبب اهمیت این سخنان بود که پیش از انقلاب، عوامل [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) پیگیر سخنرانیهای ایشان بودند و گزارش‌هایی از آنها را به مرکز ارائه می‌کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۲۷؛ مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۷/۱۱.</ref> | سخنرانیهای امام‌خمینی به‌ویژه آنهایی که در مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز ایراد می‌شد، در رسانه‌های گروهی دیگر کشورهای جهان نیز بازتاب‌های گسترده‌ای داشت. به سبب اهمیت این سخنان بود که پیش از انقلاب، عوامل [[ساواک|سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) پیگیر سخنرانیهای ایشان بودند و گزارش‌هایی از آنها را به مرکز ارائه می‌کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۲۷؛ مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۷/۱۱.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۷۶: | ||
== ثبت، نگهداری و انتشار == | == ثبت، نگهداری و انتشار == | ||
پیش از پیروزی انقلاب، سخنرانیهای امام‌خمینی بیشتر در نوار کاست و گاه نوار ویدئو،<ref>مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۱–۱۴.</ref> ضبط و در مواردی از نوار بر روی کاغذ نوشته و تکثیر می‌شده؛ ولی رویه منظم و مسئول مشخصی نداشته‌است. پس از پیروزی، سخنرانیهای ایشان به‌طور منظم و مستمر در نوار کاست و ویدئو، ضبط و پس از پخش از [[صدا و سیما]] و چاپ در | پیش از پیروزی انقلاب، سخنرانیهای امام‌خمینی بیشتر در نوار کاست و گاه نوار ویدئو،<ref>مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۱–۱۴.</ref> ضبط و در مواردی از نوار بر روی کاغذ نوشته و تکثیر می‌شده؛ ولی رویه منظم و مسئول مشخصی نداشته‌است. پس از پیروزی، سخنرانیهای ایشان به‌طور منظم و مستمر در نوار کاست و ویدئو، ضبط و پس از پخش از [[صدا و سیما]] و چاپ در [[مطبوعات]]، به صورت کتاب منتشر شده‌است. نام افراد و گروه‌های دیدارکننده نیز، روزانه در دفاتر مخصوصی ثبت می‌شده‌است.<ref>مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/ه.</ref> | ||
امام‌خمینی برای جلوگیری از سوء استفاده دیگران و استناد سخنان دروغین به ایشان، در [[وصیتنامه امام‌خمینی|وصیتنامه]] خود تنها سخنانی را دارای اعتبار می‌داند که صدا یا [[خط و امضای امام‌خمینی|خط و امضای ایشان]] بوده یا از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۵۱.</ref> هم‌اکنون آرشیو [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] و صدا و سیمای جمهوری اسلامی، دو مرکز اصلی نگهداری و حفظ نوار سخنرانیهای ایشان هستند.<ref>← مؤسسه تنظیم، کوثر؛ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی؛ | امام‌خمینی برای جلوگیری از سوء استفاده دیگران و استناد سخنان دروغین به ایشان، در [[وصیتنامه امام‌خمینی|وصیتنامه]] خود تنها سخنانی را دارای اعتبار می‌داند که صدا یا [[خط و امضای امام‌خمینی|خط و امضای ایشان]] بوده یا از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۵۱.</ref> هم‌اکنون آرشیو [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] و صدا و سیمای جمهوری اسلامی، دو مرکز اصلی نگهداری و حفظ نوار سخنرانیهای ایشان هستند.<ref>← مؤسسه تنظیم، کوثر؛ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی؛ سروش، فهرست سخنرانیهای امام در آرشیوهای سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.</ref> | ||
متن یا فهرست سخنرانیها افزون بر انتشار در | متن یا فهرست سخنرانیها افزون بر انتشار در مطبوعات، به صورت کتاب نیز منتشر شده و تاکنون دست‌کم پانزده کتاب دراین‌باره به چاپ رسیده‌است که برخی از آنها سخنان امام‌خمینی را همراه با دیگر پیام‌ها، [[حکم حکومتی|حکم‌های حکومتی]] و مصاحبه‌ها و مانند آن آورده‌اند.<ref>کتابخانه مسجد علی‌ابن‌ابی‌طالب (ع)، رهنمود؛ اتحادیه انجمن‌های اسلامی، ندای حق؛ دهنوی، مجموعه‌ای از مکتوبات؛ نوری، قاجار، پیام‌ها.</ref> و برخی دیگر سخنرانیهای ایشان را همراه با اعلامیه‌ها، نامه‌ها و فتواهای ایشان چاپ و منتشر کرده‌اند<ref>دهنوی، خمینی و جنبش.</ref> | ||
نخستین بار در سال ۱۳۵۷ سخنرانیها در یک مجموعه گردآوری و منتشر شده‌است | نخستین بار در سال ۱۳۵۷ سخنرانیها در یک مجموعه گردآوری و منتشر شده‌است<ref>اتحادیه انجمن‌های اسلامی، ندای حق؛ دهنوی، خمینی و جنبش.</ref> کامل‌ترین مجموعه دربردارنده سخنرانیها، پیام‌ها و… امام‌خمینی، کتاب صحیفه نور است که پس از اصلاح اشتباهات و تکمیل با عنوان صحیفه امام به چاپ رسیده‌است.{{ببینید|صحیفه نور | صحیفه امام}}. | ||
سخنان امام‌خمینی به صورت موضوعی | سخنان امام‌خمینی به صورت موضوعی<ref>سازمان تبلیغات، بلاغ.</ref> یا در ضمن دیگر کتاب‌های موضوعی آثار ایشان<ref>مؤسسه تنظیم، تبیان؛ جمعی از برادران و خواهران، در جستجوی راه از کلام امام.</ref> آمده که دربردارنده تمامی سخنرانیها نیست.{{ببینید|تبیان}}. یکی از سودمندترین مجموعه‌های دربردارنده بخشی از سخنرانیهای ایشان، [[کتاب کوثر]] است که به دست [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] در سه جلد تهیه و منتشر شده‌است.{{ببینید|کوثر}}. [[محضر نور|کتاب محضر نور]] نیز فهرست دیدارهای امام‌خمینی است که در دو جلد منتشر شده و دربردارنده اطلاعاتی دربارهٔ دیدارها و سخنرانیهای ایشان، حاضران، عمومی یا خصوصی بودن دیدارها و… است. تاریخ این دیدارها از [[بهمن]] ۱۳۵۷ تا [[خرداد]] ۱۳۶۸ است.{{ببینید|محضر نور}}. | ||
کتاب بانگ آزادی کامل‌ترین فهرستی است که از نوار سخنرانیهای امام‌خمینی تهیه شده و افزون بر معرفی ۹۱۵ نوار کاست یا ویدئویی، فهرستی از موضوعات و اعلام را نیز دربردارد {{ببینید|بانگ آزادی}}. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز فهرستی از نوارهای صوتی و تصویری سخنرانیهای امام‌خمینی را که در بایگانی خود داشته، در ۱۴۸ صفحه منتشر کرده و شامل ۴۰۱ سخنرانی از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۶۲ است | کتاب بانگ آزادی کامل‌ترین فهرستی است که از نوار سخنرانیهای امام‌خمینی تهیه شده و افزون بر معرفی ۹۱۵ نوار کاست یا ویدئویی، فهرستی از موضوعات و اعلام را نیز دربردارد.{{ببینید|بانگ آزادی}}. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز فهرستی از نوارهای صوتی و تصویری سخنرانیهای امام‌خمینی را که در بایگانی خود داشته، در ۱۴۸ صفحه منتشر کرده و شامل ۴۰۱ سخنرانی از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۶۲ است.<ref>سروش، فهرست سخنرانیهای امام در آرشیوهای سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.</ref> به دلایلی ازجمله نبود اطلاعات یا مدارک لازم یا قابل پخش‌نبودن برخی سخنرانیهای خصوصی از نظر امنیتی و مانند آن، تعدادی از سخنرانیهای ایشان هنوز معرفی یا منتشر نشده‌است.<ref>انصاری، مقدمه کتاب صحیفه امام، ۱/سی‌ونه.</ref> | ||
سخنرانیهای امام‌خمینی به همراه بخش‌های دیگر [[صحیفه امام]] به زبان‌های عربی و انگلیسی نیز ترجمه شده‌اند. همچنین گزیده‌ای از سخنرانیهای ایشان تاکنون به زبان‌های دیگری چون بوسنیایی منتشر شده‌است.<ref>حضور، اخبار، شماره ۳۴، ۱۳۷۹ش، ۳۸۹.</ref> | سخنرانیهای امام‌خمینی به همراه بخش‌های دیگر [[صحیفه امام]] به زبان‌های عربی و انگلیسی نیز ترجمه شده‌اند. همچنین گزیده‌ای از سخنرانیهای ایشان تاکنون به زبان‌های دیگری چون بوسنیایی منتشر شده‌است.<ref>حضور، اخبار، شماره ۳۴، ۱۳۷۹ش، ۳۸۹.</ref> | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۲۱: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
حسینعلی رحمتی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/192/ سخنرانیها]، دانشنامه | حسینعلی رحمتی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/192/ سخنرانیها]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۶، ص۱۹۲–۱۹۹. | ||
[[رده:مقاله‌های | {{آثار امام‌خمینی}} | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های جلد ششم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | |||
[[رده:رهبری امام‌خمینی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۲، ساعت ۱۷:۱۵
سخنرانیها، گفتارهای امام‌خمینی در دیدارهای خصوصی و عمومی با شخصیت‌ها و گروه‌های مختلف مردم.
امام‌خمینی در کنار تدریس و تألیف به‌سخنرانی برای مردم نیز می‌پرداخت. اهمیت سخنرانیهای ایشان از آن‌روست که با تحلیل آنها، می‌توان با دیدگاه‌های ایشان آشنا شد.
قدیمی‌ترین سخنرانی امام‌خمینی؛ سخنرانی در مجلس ختم سیدمحمد طباطبایی؛ از رجال مشروطیت در سال ۱۲۹۹ و آخرین سخنرانی در ۱ فروردین ۱۳۶۸ به‌مناسبت سال نو می‌باشد. تعداد سخنرانیهای امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۸ ایراد شده، دست‌کم ۹۴۱ سخنرانی است.
برخی از ویژگی‌های سخنرانیهای امام‌خمینی عبارت‌اند از: آغاز سخنرانی با یاد خدا و به‌پایان‌بردن آن با دعا، بیان ساده و روان، استفاده از مضامین آیات و روایات، پرهیز از طولانی‌شدن زمان سخنرانی و توجه به فرارسیدن وقت نماز.
ایشان مطالب سخنرانی را در ذهن خود داشت و متناسب با مخاطبان به‌سخنرانی می‌پرداخت؛ بدون اینکه کسی محتوای سخنرانی را تهیه کند و از کاغذ یادداشت استفاده نمی‌کرد.
سخنرانیهای امام‌خمینی گستره‌ای وسیع از موضوعات را دربر می‌گیرد. و سخنرانیهای در ایران، عراق و فرانسه انجام شده‌است. کمترین مدت سخنرانی، یک‌دقیقه و بیشترین آن ۸۳ دقیقه بوده‌است.
حاضران در جلسات سخنرانی امام‌خمینی طیف‌ها، قشرها و طبقات گوناگونی بوده‌اند. از نظر سن مخاطبان نیز معمولاً افراد با سنین گوناگون حاضر می‌شدند؛ ولی گاهی دیدار با جوانان یا کودکان بوده‌است.
برخی سخنرانیهای دارای تأثیرات فراوان‌تری بوده، چون سخنرانی در مدرسه فیضیه در خرداد ۱۳۴۲، سخنرانی ۲۹ اسفند ۱۳۵۶ در نجف و سخنرانی در بهشت‌زهرا(س) در آغاز ورود به ایران.
کامل‌ترین مجموعه دربردارنده سخنرانیها، پیام‌ها و… امام‌خمینی، صحیفه نور است که پس از اصلاح اشتباهات و تکمیل با عنوان صحیفه امام به‌چاپ رسیده‌است.
اهمیت
امام‌خمینی در کنار کارهای پژوهشی، تدریس و تألیف، به سخنرانی برای مردم نیز می‌پرداخت. اهمیت و جایگاه سخنرانیهای ایشان از آن‌روست که با بررسی و تحلیل آنها، می‌توان با جنبه‌های گوناگون حیات علمی، سیاسی و دیدگاه‌های ایشان آشنا شد و نیز چگونگی ارتباط میان امام‌خمینی و امت را در نظام سیاسی اسلام نظاره کرد. این است که برخی معتقدند سخنرانیهای ایشان را می‌توان «منشور انقلاب اسلامی» و تاریخچه مستند آن دانست.[۱]
تاریخچه و تعداد
قدیمی‌ترین سخنرانی که از امام‌خمینی گزارش شده، سخنرانی در مجلس ختم سیدمحمد طباطبایی؛ از رجال سیاسی ـ مذهبی نهضت مشروطیت در سال ۱۲۹۹[۲] و آخرین سخنرانی در ۱/۱/۱۳۶۸ به صورت پیام رادیو ـ تلویزیونی به ملت ایران به مناسبت فرارسیدن سال نو می‌باشد.[۳] از سخنرانیهای امام‌خمینی پیش از آغاز مبارزه سیاسی اطلاع چندانی در دست نیست؛ ولی با آغاز مبارزه اسلامی و فعالیت آشکار سیاسی ـ اجتماعی ایشان، از سال ۱۳۴۱ برای ثبت، ضبط و نگهداری سخنرانیهای ایشان اهتمام بیشتری صورت گرفته‌است. تعداد سخنرانیهای باقی‌مانده از امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۸ ایراد شده، دست‌کم ۹۴۱ سخنرانی است و اکنون نوار صوتی یا تصویری ۹۱۵ مورد آن موجود است.[۴] از مجموع سخنرانیها، ۴۸۵ سخنرانی در قم، ۳۸۰ سخنرانی در تهران، ۱۲ سخنرانی در عراق و ۶۴ سخنرانی در کشور فرانسه ایراد شده‌است. بیشترین تعداد سخنرانی امام‌خمینی در قم و پس از آن، تهران در حسینیه جماران بوده‌است.[۵]
ویژگی‌ها
ویژگی‌های عمومی و غالبی سخنرانیهای امام‌خمینی عبارت‌اند از:
- آغاز سخنرانی با یاد خدا و به‌پایان‌بردن آن همراه با دعا و آرزوی خیر و سعادت برای حاضران و دیگران.
- بیان ساده، روان و سلیس و پرهیز از واژه‌ها و اصطلاحات غریب یا غیر فارسی مگر آیات و روایات یا واژه‌های عربی.
- لحن انقلابی در پیش یا اوایل پیروزی انقلاب و بیان ملایم و همراه با آرامش به‌ویژه در سخنرانیهای پس از انقلاب.
- پرهیز از زشت‌گویی.
- استفاده از مضامین آیات و روایات.
- بهره‌گیری از حکایات، ضرب‌المثل‌ها و حوادث تاریخی ازجمله حوادث تاریخ اسلام.
- توجه به مناسبت‌ها و حوادث روز و بیان نکاتی دربارهٔ آنها.
- رعایت حال حاضران و مخاطبان از نظر سطح معلومات، سن، جنسیت و….
- پرهیز از طولانی‌شدن زمان سخنرانی.
- توجه به فرارسیدن وقت نماز.
- پرهیز از بیان نام افراد، به‌ویژه افراد منفی و یادآوری کنایی از آنها.
- پاسخ به ابراز احساسات حاضران در آغاز و پایان سخنرانی، به‌گونه‌ای که این حالت گاه بر سلامتی ایشان نیز تأثیر می‌گذاشت.[۶]
- رعایت نظافت ظاهری، ساده‌پوشی و سادگی محل سخنرانی.
دربارهٔ روش تهیه و تنظیم سخنرانیها و تعیین مباحثی که در هر سخنرانی باید بیان شود، می‌توان گفت ایشان مطالب و مفاهیم علمی و دینی را در ذهن و اندیشه خویش داشت و از راه‌های گوناگون در جریان اطلاعات و اخبار جاری کشور و جهان قرار می‌گرفت[۷] و متناسب با مخاطبان و نیاز آنها و مخاطبان عام داخلی و خارجی به سخنرانی می‌پرداخت؛ بدون اینکه کسی محتوای سخنرانی ایشان را تهیه کند؛ بنابراین هر سخنرانی ایشان برآیند آگاهی از اخبار رسیده، تحلیل شرایط حاکم بر کشور و جهان، ویژگی حاضران و مسئولیت آنان، نکاتی که لازم بود مردم از آنها آگاه شوند یا خطرها و مشکلات موجود بر سر راه انقلاب بوده‌است. ایشان هنگام سخنرانی از کاغذ یادداشت و مانند آن استفاده نمی‌کرد؛ هرچند از پیش دربارهٔ نکاتی که لازم بود در سخنرانی مطرح شود یادداشت‌هایی تهیه می‌کرد که تعدادی از آنها در آرشیو مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی نگهداری می‌شود.[۸]
موضوعات
مجموعه بیانات امام‌خمینی گستره‌ای وسیع و متنوع از موضوعات و مباحث گوناگون را دربر می‌گیرد.
این موضوعات را می‌توان در ذیل این محورها تنظیم کرد:
- اسلام و دین: نقش دین به عنوان یک عامل انگیزش،[۹] جنبه‌های عبادی و سیاسی اسلام، رابطه دین و سیاست.[۱۰]
- سیاست و اجتماع: مبارزه با استکبار، حفظ وحدت، استقلال‌طلبی، انتخابات، انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی، جنگ و دفاع، عدالت اجتماعی، قانون اساسی، قیام برای خدا، مردم و نقش آنها در حکومت دینی.[۱۱]
- اخلاق، تعلیم و تربیت و عرفان و معنویت: نیاز انسان به تعلیم و تربیت، رابطه تعلیم و تزکیه، نقش عرفان در تربیت، روش تربیت و….[۱۲]
- اقتصاد: اقتصاد مستقل و اقتصاد وابسته.
- فرهنگ، هنر و تبلیغات: فرهنگ سالم و فاسد و فرهنگ اسلام.[۱۳]
با مروری بر فهرست موضوعی سخنرانیهای امام‌خمینی به دست‌می‌آید که موضوعاتی چون: خدا، پیامبر(ص)، امام‌علی(ع)، انبیا(ع)، قرآن، اسلام، انسان، آزادی، مبارزه با آمریکا و اسرائیل، ابرقدرت‌ها، استعمار، استکبار، استقامت، مستضعفان، استقلال، اصلاح، انتخابات، انقلاب اسلامی، ایران، پیروزی، تبلیغات، تفرقه، وحدت، جمهوری اسلامی، حکومت اسلامی، دانشگاه، رژیم پهلوی، روحانیت، زنان، شهادت، عدالت، علم و علما، قانون اساسی، قیام و مردم، تکرار و بسامدی بیشتری داشته‌است[۱۴]
مخاطبان
حاضران در جلسات سخنرانی امام‌خمینی طیف‌ها، قشرها و طبقات گوناگونی بوده‌اند. از نظر جنسیت معمولاً مردان و زنان در سخنرانیها حاضر می‌شدند و در مواردی نیز سخنرانی به مردان یا زنان اختصاص داشت.[۱۵] از نظر سن مخاطبان نیز در هر سخنرانی معمولاً افراد با سنین گوناگون از کودک، نوجوان، جوان و بزرگسال حاضر می‌شدند؛ ولی گاهی به‌طور خاص دیدار با جوانان[۱۶] یا کودکان[۱۷] بوده‌است. از نظر ملیت، بیشتر حاضران، ایرانی و از شهرها و روستاهای گوناگون بوده‌اند؛ ولی در مواردی افراد غیر ایرانی یا شخصیت‌های سیاسی کشورهای دیگر نیز در شمار حاضران بوده‌اند[۱۸] و حاضران از نظر شغل، صنف، گروه و طبقه اجتماعی، دامنه گسترده‌ای را دربرگرفته و شامل عموم صنوف می‌شدند. (ببینید: دیدارها).
از نظر بیشترین تعداد دیدار و سخنرانی، بیشترین سخنرانی امام‌خمینی برای مردم عادی، کشاورزان، کارگران، روستاییان و شهروندان محروم و متوسط بوده و در صدر عناوین دیدارکنندگان از لحاظ تراکم جمعیت، خانوادهای شهدا، مفقودان، اسرا و جانبازان، روحانیان و فرهنگیان قرار داشته‌اند.[۱۹]
محل سخنرانی
سخنرانیهای امام‌خمینی در سه کشور ایران، عراق و فرانسه انجام شده‌است. در ایران، سخنرانیهای پیش از پیروزی انقلاب ایشان در قم بوده‌است. این سخنرانیها در مکان‌هایی چون مسجد اعظم قم،[۲۰] خانه امام‌خمینی،[۲۱] خانه برخی مراجع[۲۲] و مدرسه فیضیه[۲۳] ایراد شده‌است. در آستانه پیروزی انقلاب نیز پس از ورود امام‌خمینی به ایران، نخستین سخنرانی در فرودگاه مهرآباد تهران و قبرستان بهشت زهرا(س)،[۲۴] سپس در مدرسه علوی تهران؛ اقامتگاه موقت ایشان انجام گرفته و با بازگشت به قم، حدود ۳۶۰ سخنرانی در مدرسه فیضیه و محل سکونت و دفتر امام‌خمینی صورت گرفته‌است.[۲۵] پس از انتقال دوباره امام‌خمینی به تهران، چند سخنرانی در بیمارستان قلب، منطقه دربند و سپس از اردیبهشت ۱۳۵۹ تا فروردین ۱۳۶۸ حدود ۳۳۳ سخنرانی در اقامتگاه یا حسینیه جماران داشته‌است.[۲۶]
سخنرانیهای امام‌خمینی پس از تبعید به عراق و شهر نجف در مسجد شیخ انصاری[۲۷] و پس از سفر به فرانسه از ۱۷/۷/۱۳۵۷ تا ۱۲/۱۱/۱۳۵۷ در اقامتگاه ایشان در محله نوفل‌لوشاتو پاریس بوده‌است.[۲۸]
اهمیت و نقش
سخنرانیهای امام‌خمینی تأثیرات و پیامدهای فراوانی داشته که آگاهی‌بخشی به مخاطبان، تحکیم پیوند مردم و رهبری و تداوم انقلاب اسلامی، از بین‌بردن یأس و ناامیدی در مردم و مسئولان و تقویت روحیه امید و استقامت در آنان، ترسیم مسیر آینده نهضت اسلامی و خطرهای پیش رو، اعلام دیدگاه‌ها و مواضع نظام اسلامی برای مردم ایران و مردم دیگر کشورهای جهان، ارتباط مستقیم با گروه‌ها و قشرهای گوناگون اجتماع و آگاهی از واقعیت‌های جامعه، ازآن‌جمله است.[۲۹] سخنرانیهای امام‌خمینی به‌ویژه آنهایی که در مقاطع حساس و سرنوشت‌ساز ایراد می‌شد، در رسانه‌های گروهی دیگر کشورهای جهان نیز بازتاب‌های گسترده‌ای داشت. به سبب اهمیت این سخنان بود که پیش از انقلاب، عوامل سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) پیگیر سخنرانیهای ایشان بودند و گزارش‌هایی از آنها را به مرکز ارائه می‌کردند.[۳۰]
مدت
مدت سخنرانی در زمان‌ها و مکان‌های گوناگون مختلف بوده‌است. کمترین مدت سخنرانی، یک دقیقه[۳۱] و بیشترین آن ۸۳ دقیقه بوده‌است،[۳۲] اما می‌توان گفت در بیشتر موارد، زمان سخنرانی حدود ۳۰ دقیقه بوده‌است.
سخنرانیهای مشهور
برخی سخنرانیهای امام‌خمینی از لحاظ موقعیت زمانی و مکانی و محتوای سخنان ایرادشده، دارای اهمیت بیشتر، بازتاب و تأثیرات فراوان‌تری بوده‌است. ازجمله این موارد که می‌توان آنها را سخنرانیهای حساس و سرنوشت‌ساز نامید، عبارت‌اند از: سخنرانیهای امام‌خمینی در مدرسه فیضیه قم در خرداد ۱۳۴۲،[۳۳] سخنرانی در مخالفت با قانون کاپیتولاسیون در آبان ۱۳۴۳ در خانه خود[۳۴] (ببینید: کاپیتولاسیون)، سخنرانی ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ در نجف به مناسبت چهلم شهدای ۱۹ دی،[۳۵] سخنرانی در پاریس به مناسبت فرار محمدرضا پهلوی،[۳۶] سخنرانی در بهشت زهرا (س) در آغاز ورود به ایران،[۳۷] سخنرانیهای ۸ تیر و ۹ شهریور ۱۳۶۰ به مناسبت شهادت محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر و اعضای حزب جمهوری اسلامی.[۳۸]
ثبت، نگهداری و انتشار
پیش از پیروزی انقلاب، سخنرانیهای امام‌خمینی بیشتر در نوار کاست و گاه نوار ویدئو،[۳۹] ضبط و در مواردی از نوار بر روی کاغذ نوشته و تکثیر می‌شده؛ ولی رویه منظم و مسئول مشخصی نداشته‌است. پس از پیروزی، سخنرانیهای ایشان به‌طور منظم و مستمر در نوار کاست و ویدئو، ضبط و پس از پخش از صدا و سیما و چاپ در مطبوعات، به صورت کتاب منتشر شده‌است. نام افراد و گروه‌های دیدارکننده نیز، روزانه در دفاتر مخصوصی ثبت می‌شده‌است.[۴۰]
امام‌خمینی برای جلوگیری از سوء استفاده دیگران و استناد سخنان دروغین به ایشان، در وصیتنامه خود تنها سخنانی را دارای اعتبار می‌داند که صدا یا خط و امضای ایشان بوده یا از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده باشد.[۴۱] هم‌اکنون آرشیو مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و صدا و سیمای جمهوری اسلامی، دو مرکز اصلی نگهداری و حفظ نوار سخنرانیهای ایشان هستند.[۴۲]
متن یا فهرست سخنرانیها افزون بر انتشار در مطبوعات، به صورت کتاب نیز منتشر شده و تاکنون دست‌کم پانزده کتاب دراین‌باره به چاپ رسیده‌است که برخی از آنها سخنان امام‌خمینی را همراه با دیگر پیام‌ها، حکم‌های حکومتی و مصاحبه‌ها و مانند آن آورده‌اند.[۴۳] و برخی دیگر سخنرانیهای ایشان را همراه با اعلامیه‌ها، نامه‌ها و فتواهای ایشان چاپ و منتشر کرده‌اند[۴۴] نخستین بار در سال ۱۳۵۷ سخنرانیها در یک مجموعه گردآوری و منتشر شده‌است[۴۵] کامل‌ترین مجموعه دربردارنده سخنرانیها، پیام‌ها و… امام‌خمینی، کتاب صحیفه نور است که پس از اصلاح اشتباهات و تکمیل با عنوان صحیفه امام به چاپ رسیده‌است. (ببینید: صحیفه نور و صحیفه امام).
سخنان امام‌خمینی به صورت موضوعی[۴۶] یا در ضمن دیگر کتاب‌های موضوعی آثار ایشان[۴۷] آمده که دربردارنده تمامی سخنرانیها نیست. (ببینید: تبیان). یکی از سودمندترین مجموعه‌های دربردارنده بخشی از سخنرانیهای ایشان، کتاب کوثر است که به دست مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی در سه جلد تهیه و منتشر شده‌است. (ببینید: کوثر). کتاب محضر نور نیز فهرست دیدارهای امام‌خمینی است که در دو جلد منتشر شده و دربردارنده اطلاعاتی دربارهٔ دیدارها و سخنرانیهای ایشان، حاضران، عمومی یا خصوصی بودن دیدارها و… است. تاریخ این دیدارها از بهمن ۱۳۵۷ تا خرداد ۱۳۶۸ است. (ببینید: محضر نور).
کتاب بانگ آزادی کامل‌ترین فهرستی است که از نوار سخنرانیهای امام‌خمینی تهیه شده و افزون بر معرفی ۹۱۵ نوار کاست یا ویدئویی، فهرستی از موضوعات و اعلام را نیز دربردارد. (ببینید: بانگ آزادی). صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز فهرستی از نوارهای صوتی و تصویری سخنرانیهای امام‌خمینی را که در بایگانی خود داشته، در ۱۴۸ صفحه منتشر کرده و شامل ۴۰۱ سخنرانی از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۶۲ است.[۴۸] به دلایلی ازجمله نبود اطلاعات یا مدارک لازم یا قابل پخش‌نبودن برخی سخنرانیهای خصوصی از نظر امنیتی و مانند آن، تعدادی از سخنرانیهای ایشان هنوز معرفی یا منتشر نشده‌است.[۴۹]
سخنرانیهای امام‌خمینی به همراه بخش‌های دیگر صحیفه امام به زبان‌های عربی و انگلیسی نیز ترجمه شده‌اند. همچنین گزیده‌ای از سخنرانیهای ایشان تاکنون به زبان‌های دیگری چون بوسنیایی منتشر شده‌است.[۵۰]
پانویس
- ↑ خمینی، مقدمه کتاب کوثر، ۱/پنجاه‌وچهار.
- ↑ قادری، خمینی روح‌الله، ۱/۲۶۰.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۹۱۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۹۱۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، جم.
- ↑ نوربالا، ارجعی الی ربّک، ۳۰۳.
- ↑ مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/د.
- ↑ انصاری، مقدمه کتاب صحیفه امام، ۱/سی‌وهفت.
- ↑ مزینانی، بررسی عوامل ایجاد انگیزه در بیانات حضرت امام‌خمینی، ۱۱۲.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۲۴، ۱۰۴ و ۲/۵۳.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۶۷، ۸۳، ۱۰۱، ۱۶۴ و ۲/۲۶، ۹۹.
- ↑ مجتهدزاده، بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه حضرت امام‌خمینی، ۱۷۴.
- ↑ ← مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، جم؛ امام‌خمینی، کوثر، جم.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۲۸۶–۳۲۹.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۲۶۱، ۳۱۵ و ۶۲۳.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۳۲، ۱۳۶ و ۶۵۷.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۱۱۳.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۳۲، ۱۸۰ و ۷۶۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/د.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۱، ۱۶ و ۴۹.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۷، ۱۲ و ۴۴.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۳۹.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۸۳.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۶۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، جم.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، جم.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۵–۱۳.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۱۴–۶۳.
- ↑ مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/ج ـ د.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۲۷؛ مؤسسه تنظیم، امام در آینه اسناد، ۷/۱۱.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۹۶ و ۴۵۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۳.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۸۳–۹۶.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۱۶۲–۱۷۸.
- ↑ امام‌خمینی، کوثر، ۱/۳۴۱.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۶۱.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۶۵.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۷۲۳ و ۷۳۱.
- ↑ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی، سخنرانی ش ۱–۱۴.
- ↑ مؤسسه تنظیم، محضر نور، ۱/ه.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۴۵۱.
- ↑ ← مؤسسه تنظیم، کوثر؛ مؤسسه تنظیم، بانگ آزادی؛ سروش، فهرست سخنرانیهای امام در آرشیوهای سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ کتابخانه مسجد علی‌ابن‌ابی‌طالب (ع)، رهنمود؛ اتحادیه انجمن‌های اسلامی، ندای حق؛ دهنوی، مجموعه‌ای از مکتوبات؛ نوری، قاجار، پیام‌ها.
- ↑ دهنوی، خمینی و جنبش.
- ↑ اتحادیه انجمن‌های اسلامی، ندای حق؛ دهنوی، خمینی و جنبش.
- ↑ سازمان تبلیغات، بلاغ.
- ↑ مؤسسه تنظیم، تبیان؛ جمعی از برادران و خواهران، در جستجوی راه از کلام امام.
- ↑ سروش، فهرست سخنرانیهای امام در آرشیوهای سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ انصاری، مقدمه کتاب صحیفه امام، ۱/سی‌ونه.
- ↑ حضور، اخبار، شماره ۳۴، ۱۳۷۹ش، ۳۸۹.
منابع
- اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا و آمریکا، ندای حق، تهران، قلم، ۱۳۵۷ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه نور، مجموعه رهنمودهای امام‌خمینی، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۰ش.
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، کوثر، مجموعه سخنرانیهای حضرت امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- انصاری، حمید، مقدمه کتاب صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
- جمعی از برادران و خواهران، در جستجوی راه از کلام امام، تهران، امیرکبیر، چاپ اول، ۱۳۶۱–۱۳۶۳ش.
- حضور، مجله، اخبار، شماره ۳۴، ۱۳۷۹ش.
- خمینی، سیداحمد، مقدمه کتاب کوثر، مجموعه سخنرانیهای حضرت امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- دهنوی، م، خمینی و جنبش، خطبه‌ها و اعلامیه‌ها و نامه‌ها و فتاوی قائد [امام] خمینی، بی‌جا، نشر دوازدهم محرم و پانزدهم خرداد، ۱۳۵۷ش.
- دهنوی، م، مجموعه‌ای از مکتوبات، سخنرانیها، پیام‌ها و فتاوی امام‌خمینی، تهران، چاپخش، ۱۳۶۰ش.
- سازمان تبلیغات اسلامی، بلاغ، سخنان موضوعی امام‌خمینی، تهران، ۱۳۶۲ش.
- سروش، انتشارات، فهرست سخنرانیهای امام در آرشیوهای سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.
- قاجار، م. د، پیام انقلاب، مجموعه پیام‌ها، سخنرانیها، مصاحبه‌ها، حکم‌ها و… امام‌خمینی، تهران، پیام آزادی، چاپ اول، ۱۳۶۰ش.
- قادری، سیدعلی، خمینی روح‌الله، زندگی امام‌خمینی بر اساس اسناد و خاطرات و خیال، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ دوم، ۱۳۷۹ش.
- کتابخانه مسجد علی‌بن‌ابیطالب (ع)، رهنمود، مجموعه پیام‌ها، سخنرانیها، حکم‌ها و تلگرام‌های امام‌خمینی، تهران، ۱۳۶۰ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، امام در آینه اسناد، سیر مبارزات امام‌خمینی به روایت اسناد شهربانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، بانگ آزادی، فهرست نوار سخنرانیهای حضرت امام‌خمینی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تبیان، ۴۹ دفتر، تهران، ۱۳۷۰–۱۳۸۷ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کوثر، مجموعه سخنرانیهای امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۱.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، محضر نور، فهرست دیدارهای امام‌خمینی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۴ش.
- مجتهدزاده، اصغر، بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۷۷ش.
- مزینانی، علیرضا، بررسی عوامل ایجاد انگیزه در بیانات حضرت امام‌خمینی (در هدایت قشر دانشگاهی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، تهران، دانشگاه امام‌صادق (ع)، ۱۳۷۷ش.
- نوربالا، احمد علی، ارجعی الی ربّک، مجله حضور، شماره ۱۵، ۱۳۷۵ش.
- نوری، مسعود، پیام‌ها [و سخنرانیهای] امام‌خمینی در شش‌ماهه اول سال ۱۳۵۹ش، تهران، وزارت آموزش و پرورش، بی‌تا.
پیوند به بیرون
حسینعلی رحمتی، سخنرانیها، دانشنامه امام‌خمینی، ج۶، ص۱۹۲–۱۹۹.